19 Ιουλίου 2018

Δ. Ιωσήφ "Ψυχής φάρμακα και ψυχής ιατρεία: βιβλία και βιβλιοθήκες στην ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα"



Δέσποινα Ιωσήφ. Ψυχής φάρμακα και ψυχής ιατρεία: βιβλία και βιβλιοθήκες στην ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα, Μνήμων τ. 34 (2015), σ. 161-187.
doi http://dx.doi.org/10.12681/mnimon.10176


αποσπάσματα:

Οι έρευνες για την ιστορία του βιβλίου και των βιβλιοθηκών στην ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα κατά παράδοση εστιάζουν κυρίως στα έργα του Οράτιου, του Κικέρωνα, του Πλίνιου του Πρεσβύτερου, του Πλίνιου του Νεότερου και του Μαρτιάλη, και έχουν αδίκως παραμελήσει, ή τουλάχιστον μη επαρκώς αξιοποιήσει, δύο εξαιρετικά ενδιαφέροντα κείμενα του 2ου μεταχριστιανικού αιώνα: το Περί αλυπίας του Γαληνού και τις Αττικές νύκτες του Αύλου Γέλλιου [...]

Κεντρική ιδέα του Περί αλυπίας είναι η ματαιότητα του να εστιάζει κανείς σε κάτι εφήμερο. Ο Γαληνός στηλιτεύει την ανθρώπινη απληστία, επαινεί τις κοσμοθεωρίες του κυνικού Διογένη και του στωικού Ζήνωνα του Κιτιέα. [...]

[...] στο Περί αταραξίας της ψυχής του Σενέκα, ο συντάκτης στηλίτευε την υπερβολή και προέτρεπε το αναγνωστικό κοινό του (ή μήπως να πω καλύτερα ακροατήριο;) να προσεγγίζει τα πάντα με μέτρο και να έχει στην κατοχή του μόνο όσα βιβλία θα χρησιμοποιήσει, τίποτε περιττό, και παρατηρούσε με απογοήτευση ότι στην εποχή του η συλλογή βιβλίων γινόταν για λάθος λόγους, δηλαδή για επίδειξη, και η βιβλιοθήκη κατέληξε να αποτελεί απαραίτητο στολίδι ενός σπιτιού, όπως το λουτρό. [...]

Ο Γέλλιος αντλούσε τις γνώσεις του και από βιβλιοθήκες. Στις Αττικές νύκτες μνημονεύει ότι επισκέφθηκε τη βιβλιοθήκη του ναού του Τραϊανού, του ναού του Ηρακλή και του παλατιού του Τιβέριου. Γνωρίζουμε ότι κάποια λουτρά στη Ρώμη είχαν βιβλιοθήκες, όπως για παράδειγμα το λουτρικό συγκρότημα του Τραϊανού και του Καρακάλλα, που θα μπορούσε κάλλιστα να είχε επισκεφθεί ο Γέλλιος.


το πλήρες άρθρο εδώ