Λογοκλοπώντας

Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από το άρθρο "Η φύση των μέσων επικοινωνίας", του κυρίου Βρύζα Κωνσταντίνου, όπως δημοσιεύθηκε στο περιοδικό: Υφέν τευχ. 1, τομ., 2002 (σελ. 93-95)  

.................Στις σημερίνες συνθήκες, η ψηφιοποίηση οδηγεί σε μια σύγκλιση των Μέσων. Να επισημάνουμε τη συνύπαρξη τριών τομέων τεχνολογίας (των τηλεπικοινωνιών, της πληροφορικής και των οπτικοακουστκών Μέσων), τους συνδυασμούς τους (τηλεματική) και τις διασταρώσεις τους (Πολυμέσα). Η ψηφιοποίηση καταργεί πρακτικά όλα τα τεχνολογικά σύνορα που χώριζαν τα Μέσα επικοινωνίας και περιορίζει την ουσία τους σε ψηφιακά δεδομένα, το νέο κοινό παρανομαστή κάθε πληροφορίας. 

Η ψηφιακή σύγκλιση ενώνει σε ένα ενιαίο περιβάλλον τις, προηγουμένως, διακριτές βιομηχανίεςτου τηλεφώνου, του ραδιοφώνου, της τηλεόρασης, των εκδόσεων και των Η/Υ. Τα ψηφιακά δίκτυα επιτρέπουν τη δημιουργία, το μετασχηματισμό, την καταγραφή, τη διατήρηση, την επεξεργασία και τη μετάδοση, σε πραγματικό χρόνο, κειμένων, εικόνων, ήχων, γραφικών. Υπάρχει μια αξιοσημείωτη συνέχεια στη δικτύωση: τηλεγραφικά καλώδια, τηλεφωνικά καλώδια, δίκτυα οπτικών ινών. Ο ηλεκτρικός τηλέγραφος μετέφρασε το αλφάβητο σε ηλεκτρισμό. Το τηλέφωνο πρόσθεσε στον τηλέγραφο την αμφίδρομη επικοινωνία και τη φωνή σε πραγματικό χρόνο. Το Διαδίκτυο πρόσθεσε στο τηλέφωνο την επικοινωνία με πολλαπλές διαδρομές και ο Παγκόσμιος Ιστός πρόσθεσε στο Διαδίκτυο την πολυδιάστατη εικόνα, τον ήχο, το χρώμα κ.λπ. Η κοινωνία γίνεται δικτυακή. 

Ο μετασχηματισμός όμως αυτός δεν είναι μια απλή τεχνολογική συνέπεια, αλλά συναρτάται με πολιτικές αποφάσεις, στρατηγικές επιλογές, οικονομικά συμφέροντα. Η ψηφιακή τεχνολογία θέτει σε αμφισβήτηση, για πρώτη φορά στην Ιστορία, το ρόλο του χαρτιού ως φορέα του κειμένου και της σταθερής εικόνας. Για ολόκληρους αιώνες το χαρτί ήταν ο αποκλειστικός φορέας της γραφής και με αυτή την έννοια ήταν ένας παράγων ανάπτυξης των πολιτισμών. Η αύξηση, όμες, και η συσώρευση των γνώσεων κατέστησαν αναγκαίο το πέρασμα στην ηλεκτρονική μορφή. Λέγεται ότι το ηλεκτρονικό βιβλίο θα σκοτώσει το τυπωμένο βιβλίο. Το τυπωμένο βιβλίο όμως, παρά την κρίση που διέρχεται (η "κρίση" συνοδεύει το βιβλίο από τη γένεση του) αποδεικνύει ότι έχει ισχυρές αντιστάσεις και μια τέτοια πρόβλεψη δεν φαίνεται πραγματοποιήσιμη, τουλάχιστον σε ένα ορατό μέλλον. Οι προφητείες για γραφεία χωρίς χαρτί διαψεύδονται από την πραγματικότητα, αντίθετα, παρατηρείται μια αύξηση της κατανάλωσης του "πολιτιστικού χαρτιού". 

Η παραγωγή τυπωμένων βιβλίων στην εποχή του διαδικτύου όχι μόνο δεν μειώθηκε αλλά ίσως και να αυξήθηκε. Η δημόσια βιβλιοθήκη ως τόπος συνάντησης των ανθρώπων με τ αβιβλία αλλά και ανθρώπων μεταξύ τους, διατηρεί την αξία της. Εξάλλου δεν είναι δυνατή τουλάχιστον σήμερα, η μετατροπή όλων των κειμένων που βρίσκονται στις βιβλιοθήκες σε ηλεκτρονική μορφή. Επίσης, όλα τα είδη βιβλίων δεν είναι κατάλληλα για να περάσουν σε ηλεκτρονική μορφή. 

Το ηλεκτρονικό βιβλίο, παρόλα τα πλεονεκτήματα του, δεν πρόκειται να εξαλείψει το τυπωμενο βιβλίο σε ένα προβλέψιμο μέλλον. Το τυπωμένο χαρτί είναι η καλύτερη "μνήμη άμεσης πρόσβασης". Είναι διαθέσιμο την κάθε στιγμή, περισσότερο αξιόπιστο και έχει μεγαλύτερη διάρκεια ζωής από τα ηλεκτρονικά δεδομένα. Το τυπωμένο βιβλίο είναι "ένας χώρος όπου αναπαύονται οι λέξεις". Είναι σταθερό και η σταθερότητα αυτή έιναι καίριας σημασίας, γιατι επιβραδύνει την πληροφορία και επιαχύνει τη σκέψη, με την έννοια ότι παρέχει το χρόνο στον αναγνώστη να σκεφτεί τις πληροφορίες και να τις μετασχηματίσει σε γνώση.Η επιτάχυνση της ηλεκτρονικής πληροφορίας καθιστά αναγκαία, περισσότερο από ποτέ, την επιβράδυνση της έντυπης πληροφορίας. Το τυπωμένο βιβλίο είναι, επίσης, μια αναγκαία συνθήκη για την ύπαρξη μιας ατομικής ταυτότητας. 

Η ανάγνωση είναι μια εμπειρία εντελώς προσωπική και ενδόμυχη. Τα νέα μέσα δεν καταργού τα παλιά. Τα οπτικοακουστικά μέσα παραμένουν σημαντικοί φορείς κοινωνικοποίησης και κοινωνικής συνοχής. Απευθυνόμενη στο μεγάλο κοινό, πέρα από κάθε διαχωρισμό, η τηλεόραση εδραιώνει τον κοινωνικό δεσμό. Επίσης, το αδιαμφισβήτητο πλεονέκτημα της παραδοσιακής εφημερίδας είναι ότι προσφέρει μια επίλεκτη και σφαιρική εικόνα της καθημερινής πραγματικότητας. Θα μπορούσαμε να πούμε, συνοπτικά, ότι η έλευση ενός νέου μέσου προκαλεί, κατ αρχήν, αναταραχή στο επικοινωνικαό σύστημα. Εφόσον το νέο μέσο ανταποκρίνεται καλύτερα στις νέες ανάγκες που δεν μπορούν πλεόν να ικανοπιήσουν τα ήδη υπάρχοντα μέσα, επιβάλλεται σταδιακά εκτοπίζοντας τα παλιά, χωρίς όμως να τα εξαλείφει. Και τούτο γιατί το κάθε μέσο διαθέτει ιδιότητες που προσιδιάζουν δε ορισμένες επικοινωνιακές λειτουργίες περισσότερο από ότι σε άλλες. Με αυτή την έννοια κανένα μέσο δεν μπορεί να αντικαταστίσει όλα τα άλλα. Μια μορφή επικοινωνίας παραμένει αναντικατάστατη στο μέτρο που ικανοποιεί ιδιαίτερες ανάγκες τις οποίες αδυνατούν να εκπληρώσουν οι νέες μορφές επικοινωνίας. Εξάλλου τα νέα μέσα προϋποθέτουν τα παλιά χωρίς τα οποία δε θα υπήρχαν. Σε ένα αρχικό στάδιο, μάλιστα τα μιμούνται. Οι σχέσεις ανάμεσα στα μέσα είναι σχέσεις αλληλοεξάρτησης. Το ένα μέσο διεισδύει μέσα στο άλλο και το μετασχηματίζει.....................