Σας προτείνουμε για ανάγνωση μια σειρά από άρθρα που έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στο
BookPress και σχετίζονται με το διάβασμα, το βιβλίο και τα e-books
Συμβαίνει κάθε άνοιξη. Τα πρωτοσέλιδα γεμίζουν από αριθμούς με εισακτέους στα πανεπιστήμια. Οι φιλοκυβερνητικές εφημερίδες ενθουσιάζονται επειδή οι πάντες θα βρουν μια θέση στον ήλιο της ανώτατης εκπαίδευσης – και θα εξασφαλίσουν έτσι αναβολή από τη στράτευση και φοιτητικό πάσο για τα λεωφορεία, που είναι τα μόνα βέβαια εφόδια που παρέχουν οι (υπό κατάληψη) σχολές.
Ποιες είναι οι πολιτικές των Ελλήνων εκδοτών στο μείζον θέμα της ψηφιοποίησης των βιβλίων; Σε τι ποσοστό έχουν ψηφιοποιήσει τους ήδη υπάρχοντες τίτλους; Πώς βλέπουν τις κινήσεις της Google για αυτόματη ψηφιοποίηση των έργων λόγου; Ποια η ανταπόκριση του κοινού και ποιες οι δικές τους προβλέψεις για το ψηφιακό μέλλον του βιβλίου; Οι Α. Καστανιώτης, Χ. Ψυχογιός, Ά. Πατάκη και Ν. Παπαγεωργίου, εκπρόσωποι τεσσάρων μεγάλων εκδοτικών οίκων, ανοίγουν τα χαρτιά τους στην Book Press.
Ο Άρης Πετρόπουλος χαρτογραφεί τις δυνατότητες προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων για συγγραφείς κι εκδότες στην ψηφιακή εποχή. «Η σύγχυση για το ψηφιακό τοπίο δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο, ούτε καν πανευρωπαϊκό. Είναι παγκόσμιο! Και στο εξωτερικό, τόσο οι εκδότες όσο και οι συγγραφείς νιώθουν αμηχανία μπροστά στις αλλαγές, οι οποίες δεν θα έλθουν, έχουν έλθει ήδη!», αυτή είναι η διαπίστωση του Άρη Πετρόπουλου, διευθυντή του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Έργων Λόγου (ΟΣΔΕΛ),
Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής και το διαδίκτυο διαμορφώνουν ένα νέο είδος νεανικής αναγνωστικής κουλτούρας. Σε αυτήν πρωταγωνιστούν η εικόνα, η ταχύτητα, η μείξη και η πολυσυλλεκτικότητα. Ο ρόλος της λογοτεχνίας και της διδασκαλίας της στο νέο αυτό πλαίσιο μένει να προσδιοριστεί. Ένα καινούργιο νοητικό περιβάλλον σχηματίζεται, και η λογοτεχνία δεν μπορεί –και δεν πρέπει– να το αγνοεί (κάτι που ενίοτε συμβαίνει επιδεικτικά σήμερα).
καθηγητής φιλοσοφίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Παντελής Μπασάκος διαβάζει βιβλία σχεδόν αποκλειστικά σε ηλεκτρονική εκδοχή πλέον, ενώ πρόσφατα αγόρασε και συσκευή ψηφιακής ανάγνωσης. Μοιράζεται με την Book Press την εμπειρία του και, μολονότι δηλώνει υποστηρικτής των νέων τεχνολογιών, θεωρεί ότι στη μορφή του έντυπου βιβλίου υπάρχει μια σοφία που δεν πρέπει να βιαστούμε να την εγκαταλείψουμε.
Πολλά ακούγονται για το ηλεκτρονικό βιβλίο και για το αν θα αντικαταστήσει το «συμβατικό». Εμπειρογνώμονες του εκδοτικού χώρου τοποθετούν αυτή την προοπτική στο –όχι και τόσο μακρινό– 2018-2019. Στις συζητήσεις που κάνω με συναδέλφους συγγραφείς ή ανθρώπους του βιβλίου, ακούω την επαναλαμβανόμενη άποψη για τη «μαγεία του τυπωμένου χαρτιού», «το φετίχ του βιβλίου» κ.ά. Ουδείς φαίνεται να αντιλαμβάνεται ότι το βιομηχανοποιημένο βιβλίο, σελιδοποιημένο βιαστικά και με ιλουστρασιόν εξώφυλλο, ουδεμία σχέση έχει –ποιοτικά μιλώντας– με το προβιομηχανικό βιβλίο: δεν διαθέτει μεγάλη διάρκεια ζωής (λόγω κακής ποιότητας βιομηχανικού χαρτιού), ούτε μεταφέρει καμία άλλη «μαγεία», εκτός από το «φετίχ της ιδιοκτησίας», το πολιτισμικό μόρφωμα του ύστερου καπιταλισμού.
Στο χαρτί ή στην οθόνη, διαβάζουμε περισσότερο. Η εφεύρεση της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο έχει χαρακτηριστεί από τους μελετητές ως επανάσταση, λόγω των σημαντικών αλλαγών που σηματοδότησε στη διάδοση της γνώσης, στην εκπαιδευτική διεργασία, στον επιστημονικό διάλογο, στην πληροφόρηση και στις ιδεολογικές και κοινωνικές ζυμώσεις. Το έντυπο βιβλίο, εκφράζοντας και ταυτόχρονα διαμορφώνοντας την εποχή του, άλλαξε και τον τρόπο ανάγνωσης. Η μετάβαση, άλλωστε, από το χειρόγραφο στο έντυπο βιβλίο σήμανε την εδραίωση της σιωπηλής ανάγνωσης.
Το έντυπο βιβλίο θα εκτοπιστεί από το ψηφιακό; Κι αν ναι, τι αλλάζει στον τρόπο που θα διαβάσουμε; Τίποτε από αυτά που συμβαίνουν τους τελευταίους μήνες δεν είναι απολύτως καινοφανές, αλλά αν κανείς τα αντιμετωπίσει σωρευτικά υποψιάζεται ότι είμαστε στα πρόθυρα τεκτονικών μετατοπίσεων στο πεδίο της ανάγνωσης και πιθανόν σε όλο το οικοδόμημα της εκδοτικής βιομηχανίας. Μπορεί οι e-readers (συσκευές ανάγνωσης που έχουν δυνατότητα αποθήκευσης κι επεξεργασίας ηλεκτρονικών βιβλίων κι άλλων κειμένων) να πρωτοβγήκαν στην αγορά πριν από 12 χρόνια και να πέρασαν τη μισή, τουλάχιστον, ζωή τους στην αφάνεια. Σήμερα όμως είναι τόσο εκλεπτυσμένοι και προσομοιάζουν στη σελίδα του έντυπου βιβλίου τόσο ικανοποιητικά ώστε έχουν δώσει ισχυρή ώθηση στην πώληση ηλεκτρονικών βιβλίων (e-books): το διαδικτυακό βιβλιοπωλείο-κολοσσός Amazon πούλησε περισσότερα ηλεκτρονικά παρά συμβατικά βιβλία, για πρώτη φορά τα Χριστούγεννα.
