Αξιολόγηση βιβλίων "από τη μυρωδιά"

Οι επιστήμονες μπορεί να μην είναι σε θέση να ξέρουν αν ένα βιβλίο είναι καλό μόνο από το εξώφυλλό του, αλλά πλέον μπορούν να αξιολογήσουν την κατάσταση ενός παλαιού βιβλίου ή άλλου εγγράφου μόνο από την μυρωδιά του, με βάση μια νέο μέθοδο που ανακάλυψαν. 

Ομάδα ερευνητών υπό τον σλοβένο χημικό Ματίγια Στρίλιτς του πανεπιστημίου της Λιουμπλιάνας και του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (UCL), ανέπτυξε ένα νέο τεστ που μπορεί να μετρήσει το βαθμό αποσύνθεσης των παλαιών βιβλίων και άλλων πολύτιμων ιστορικών χειρογράφων με βάση μόνο το άρωμά τους (ή μάλλον την μυρωδιά τους!).  

Η νέα τεχνική, που περιγράφεται στο περιοδικό “Analytical Chemistry” (Αναλυτική Χημεία) της Αμερικανικής Χημικής Εταιρίας, είναι μη επεμβατική, δεν προκαλεί έτσι την παραμικρή καταστροφή σε ευαίσθητα κείμενα.

Μπορεί συνεπώς να βοηθήσει σημαντικά τις βιβλιοθήκες και τα μουσεία για να εκτιμήσουν την κατάσταση που βρίσκονται και τον κίνδυνο που αντιμετωπίζουν παμπάλαια κείμενα, τα οποία, με το πέρασμα του χρόνου, αποσυντίθενται με ταχύ ρυθμό.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, η γνωστή μυρωδιά μούχλας ενός παλαιού βιβλίου είναι το αποτέλεσμα εκατοντάδων πτητικών οργανικών ουσιών που απελευθερώνονται στον αέρα από το γερασμένο χαρτί. Οι ουσίες αυτές, αν αναλυθούν, αποτελούν ενδείξεις για την κατάσταση αποσύνθεσης του χαρτιού.

Οι συμβατικές μέθοδοι ανάλυσης των υλικών στις βιβλιοθήκες και τα μουσεία προϋποθέτουν την αφαίρεση δειγμάτων από τα βιβλία και τα χειρόγραφα, ώστε στη συνέχεια να εξεταστούν στο εργαστήριο, κάτι όμως που συνεπάγεται την καταστροφή – έστω και μικρή- του εγγράφου.

Η νέα μη επεμβατική τεχνική (material degradomics) αναλύει απλώς τα αέρια που απελευθερώνονται από τα παλαιά βιβλία και λοιπά κείμενα, χωρίς να χρειάζεται να πάρει καθόλου δείγματα του χαρτιού.

Η νέα μέθοδος, που χρησιμοποιήθηκε ήδη σε δεκάδες ιστορικά κείμενα του 19ου και 20ού αιώνα, έδειξε ότι αρκετά από αυτά περιείχαν ρητινέλαιο και ίνες ξύλου, που είναι οι πιο γρήγορα αποσυντιθέμενες μορφές χαρτιού.

Οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει 15 πτητικές χημικές ουσίες, οι οποίες θεωρούνται καλοί δείκτες για την αξιολόγηση του βαθμού αποσύνθεσης του χαρτιού.

Όπως εκτιμούν εξάλλου, η μέθοδός τους μπορεί μελλοντικά να αξιοποιηθεί για το «μύρισμα» και άλλων παλαιών αντικειμένων, πέρα από όσα έχουν ως πρώτη ύλη το χαρτί. 

άρθρο στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία