Ζούμε σε μια
εποχή και σε έναν κόσμο, όπου πληροφορίες βρίσκονται παντού. Ο ίδιος ο άνθρωπος
είναι σύστημα πληροφοριών, ενώ κάθε είδους γνώση είναι δυνατή μέσω της λήψης, συλλογής
και δημιουργίας πληροφοριών. Για την πλειονότητα των ανθρώπων, στα πλαίσια της
καθημερινής ζωής, η πιο δημοφιλής ιδέα, για το τι είναι η πληροφορία,
συνοψίζεται στην αντίληψη ότι πρόκειται για ένα μήνυμα, για μια γνώση που
ανταλλάσσεται στα πλαίσια της επικοινωνίας. Αντίθετα, στον επιστημονικό τομέα,
το πρώτο πράγμα που παρατηρεί κανείς, όταν αρχίζει να διερευνά το τι είναι η
πληροφορία -δηλαδή ποια είναι η φύση της, οι ιδιότητές της-, συνοψίζεται στο
ότι δεν φαίνεται να υπάρχει συναίνεση ως προς κάποιο ορισμό, κοινής,
διεπιστημονικής αποδοχής.
«Τα είδη των πληροφοριών
και οι θεωρητικές τους αναπαραστάσεις αποτελούν μια μεγάλη ποικιλία φαινομένων,
εννοιών, τύπων και ιδεών»[1].
H πραγματική φύση των πληροφοριών παραμένει αρκετά
αφηρημένη και η γνώση του ανθρώπου γι’ αυτήν, για πολλά χρόνια, ήταν διάσπαρτη
και ταυτόχρονα περίκλειστη, ανά επιστημονικό κλάδο. Τις τελευταίες δεκαετίες,
έκανε την εμφάνιση του, ένας κλάδος, που ασχολείται πρωτίστως με το συνολικό
πεδίο των φαινομένων που αντιπροσωπεύει ο κόσμος της πληροφορίας, πρόκειται για
την Φιλοσοφία της Πληροφορίας (ΦτΠ). Θα μπορούσαμε να πούμε, κάπως αφαιρετικά,
ότι η ΦτΠ εξετάζει τον όρο πληροφορία, την πολλαπλότητα των εννοιών του και
προσπαθεί να διευκρινίσει τις πολλές χρήσεις του[2].
Παρ΄ όλη την εξέλιξη της ΦτΠ δεν έχει
ακόμα διατυπωθεί μια γενική και πλήρης θεωρία της πληροφορίας με σταθερό θεωρητικό
υπόβαθρό, με σαφείς οντολογικές κατηγοριοποιήσεις, που να συλλαμβάνει την
ολότητα του φαινομένου της πληροφορίας. Αρκετοί μελετητές έχουν υποστηρίξει ότι
ίσως, δεν είναι εφικτό να έχουμε μια τέτοια θεωρία[3].
Ιδιαίτερα, μετά την ανάπτυξη την ψηφιακής πληροφορίας και την διαρκώς
διευρυνόμενη διάχυση της στον φυσικό κόσμο, υπήρξε μια μετατόπιση του κέντρου
βάρος της ΦτΠ προς τα ζητήματα δεοντολογίας της πληροφορίας. Προς ενίσχυση των
παραπάνω, αναφέρουμε, ότι δεν έχει επιτευχθεί ακόμα μια τυποποίηση και μια
ευρύτερη αποδοχή, της ορολογίας γύρω από την πληροφορία, με σαφή καθορισμό των
σημαινόμενών της, τόσο σε επίπεδο ΦτΠ όσο και των άλλων επιστημών που μελετούν
παραδοσιακά, την πληροφορία. Έτσι αποτελεί συχνό φαινόμενο, η
αναφορά ενός όρου από διαφορετικούς μελετητές να έχει άλλα συμφραζόμενα και
άλλο περιεχόμενο.
Πρέπει όμως να
αναφέρουμε, ότι σταδιακά και μέσα από αρκετές αμφιταλαντεύσεις, αποκλίσεις, η
ΦτΠ φαίνεται να προχωράει προς την καθιέρωση των διανοητικών και λεκτικών της
εργαλείων. Παρ’ όλες τις διαφορές, ως προς στη μεθοδολογία και το περιεχόμενο,
μπορούμε να διακρίνουμε κάποια βασικά πεδία διερεύνησης της ΦτΠ, όπως αυτό που
εξετάζει την οντολογία της πληροφορίας, αυτό που εξετάζει την “αξία” της, αλλά
και το πεδίο της δεοντολογίας της πληροφορίας[4].
Στο μεταφυσικό πεδίο της οντολογίας μελετάται η φύση, η ουσία της πληροφορίας
μέσα στη φύση, στην κοινωνία, αλλά και στις ανθρώπινες νοοτροπίες, στον κόσμο
των μηχανών κ.ά. Επιπλέον, εντός του πεδίου αυτού, γίνεται προσπάθεια να
κωδικοποιηθούν, να κατηγοριοποιηθούν, οι προϋπάρχουσες σχετικές θεωρίες. Στο
πεδίο της "αξίας", η πληροφορία ποσοτικοποιείται και γίνονται
προσπάθειες προσδιορισμού, υπολογισμού της αξίας της, της αξιοπιστίας, της
αποτελεσματικότητας, της συνάφειας κ.ά. παραμέτρων της πληροφορίας. Τέλος, το
πεδίο της δεοντολογίας της πληροφορίας εξετάζει μια σειρά από «ηθικά» ζητήματα
που σχετίζονται με τη διαχείριση της πληροφορίας.
Σημαντικοί θεωρητικοί της Φτπ είναι οι R. Capurro και L. Floridi
[1] M. Burgin. Theory
of information: fundamentality, diversity and unification. Λονδίνο,
Νέα Υερσέη: World
Scientific, 2010. σ. 53
[2] Βλ. ενδεικτικά στην εισαγωγή του F. I. Dretske. Knowledge and the Flow of Information. 2η εκδ. Κέμπριτζ: MIT Press, 1982 και στο L. Floridi. The Philosophy of Information. Οξφόρδη: Oxford University Press, 2011. σ. 17-25.
[3] Βλ.ενδεικτικά στο R. Capurro, P. Fleissner και W. Hofkirchner. «Is a Unified Theory of Information Feasible?» στο W. Hofkirchner (επιμ.), The Quest for a unified theory of information, Proceedings of the 2nd International Conference on the Foundations of Information Science. [χ.τ.]: Gordon and Breach (1999). σ. 9-30 και στο N. J. A. Sloane και A. D. Wyner (επιμ.). Claude E. Shannon. Collected Papers. Νέα Υόρκη: IIEE Press. (1993). σ. 180.
[4] Τα βασικά στοιχεία αντλούνται από το M. Burgin. ό.π., σ. 54-56.
Υ.Γ. ευχαριστούμε την Κ. για την παραχώρηση του κειμένου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου