Το Espresso Book Machine τυπώνει σε λίγα λεπτά τον τίτλο που του ζητάμε Του Κώστα Δεληγιάννη στην εφημερίδα Καθημερινή «Καθήστε, κύριε. Μέχρι να πιείτε τον καφέ σας, το βιβλίο που μάς παραγγείλατε θα έχει τυπωθεί»... Αυτή η σκηνή, θα αποτελεί συνήθη καθημερινότητα και στο (μελλοντικό) βιβλιοπωλείο της γειτονιάς, με την «παρουσία» ενός ρομποτικού τυπογράφου. Αλλωστε, η αρχή έγινε. Από αυτόν το μήνα, όποιος πελάτης θέλει να αγοράσει ένα βιβλίο από το υποκατάστημα των βρετανικών βιβλιοπωλείων Blackwell στην οδό Charing Cross, στο Λονδίνο, και αυτό δεν υπάρχει στα ράφια, δεν θα χρειάζεται απαραίτητα να το παραγγείλει. Αν το βιβλίο αυτό συμπεριλαμβάνεται στη λίστα των 500.000 τίτλων που το βιβλιοπωλείο μπορεί πλέον να εκτυπώσει σε λιγότερο από τέσσερα λεφτά, το «φρέσκο» αντίτυπο θα βρίσκεται στα χέρια του. Αρκεί ο υπάλληλος να βρει στην ηλεκτρονική τράπεζα δεδομένων του βιβλιοπωλείου το ψηφιακό αρχείο που αντιστοιχεί στον συγκεκριμένο τίτλο και να δώσει την κατάλληλη εντολή στο Espresso Book Machine, δηλαδή τον ρομποτικό τυπογράφο που θα ετοιμάσει το αντίτυπο τόσο γρήγορα όσο χρειάζεται για να ετοιμαστεί ένας καφές εσπρέσο.
Από αυτό το σημείο κι έπειτα, το Espresso Book Machine αναλαμβάνει όλη τη διαδικασία παραγωγής, αφού θα εκτυπώσει τις σελίδες και το εξώφυλλο, θα μορφοποιήσει το τυπωμένο κείμενο στο ακριβές σχήμα του αυθεντικού αντίτυπου, και θα δέσει τις σελίδες και το κάλυμμα με μία ισχυρή κόλλα, αντιγράφοντας σχεδόν αυτούσια τη διαδικασία που ακολουθείται και σε ένα παραδοσιακό τυπογραφείο. Επιπλέον, όπως διαβεβαιώνει η αγγλική αλυσίδα βιβλιοπωλείων, το αντίγραφο από τον ρομποτικό τυπογράφο δεν θα διαφέρει ποιοτικά σε τίποτα από οποιοδήποτε χαρτόδετο αντίτυπο το οποίο έχει δημιουργηθεί με κάποια συμβατική μέθοδο βιβλιοδεσίας: οι σελίδες του θα είναι καλοτυπωμένες και στοιχισμένες, το έγχρωμο εξώφυλλο εξίσου καλαίσθητο όπως και στο πρωτότυπο, ενώ θα είναι τόσο ανθεκτικό στην κακομεταχείριση όσο κι ένα «συμβατικό» βιβλίο.
Αποψη που πρωτίστως συμμερίζεται και ο Jason Epstein, «πατέρας» του Espresso Book Machine (ΕΒΜ) και ιδρυτής της αμερικανικής εταιρείας Book On Demand, η οποία επινόησε και εμπορεύεται αυτή την τεχνολογία ρομποτικής τυπογραφίας. Πλήρης μηχανοποίηση Μιλώντας στην «Κ», ο κ. Epstein τονίζει το γεγονός ότι, καθώς το ΕΒΜ λειτουργεί με ελάχιστη παρέμβαση από την πλευρά του χρήστη, η διαδικασία εκτύπωσης ενός βιβλίου μηχανοποιείται πλήρως. «Ουσιαστικά, το Espresso Book Machine είναι ένα “ΑΤΜ για βιβλία”», λέει χαρακτηριστικά, «δίνοντας τη δυνατότητα αυτόματων εκτυπώσεων με την ίδια ευκολία που κανείς χρησιμοποιεί τα μηχανήματα αυτόματων συναλλαγών στις τράπεζες». Η αγορά του ρομποτικού τυπογράφου από το Blackwell συνέπεσε με τη φετινή Εκθεση Βιβλίου του Λονδίνου, όπου έως πριν από λίγες ημέρες στο περίπτερο της εταιρείας του κ. Epstein, άλλοι υποψήφιοι πελάτες μπορούσαν να δουν από κοντά πώς λειτουργεί ένα μηχάνημα Espresso Book Machine.
Μία επίδειξη που έκανε κυριολεκτικά πάταγο, αν λάβει κανείς υπόψη τα σχόλια που απέσπασε το ΕΒΜ από δεκάδες εφημερίδες και περιοδικά. Σύμφωνα με τον Guardian, για παράδειγμα, αμέτρητοι επισκέπτες συνωστίστηκαν μπροστά από το μηχάνημα για να το παρακολουθήσουν, καθώς αυτό μέσα σε ελάχιστα λεπτά τύπωνε ένα βιβλίο 100 σελίδων, ολοκληρώνοντας το δέσιμό του πριν ακόμη το χαρτί προλάβει να κρυώσει από την εκτύπωση. Εντούτοις, αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που το ΕΒΜ χρησιμοποιήθηκε στην πράξη: «μία παλαιότερη εκδοχή του Espresso Book Machine λειτουργεί ήδη σε βιβλιοπωλεία και βιβλιοθήκες στις ΗΠΑ, τον Καναδά, τη Βρετανία και τη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο», σημειώνει ο κ. Epstein. «Ενα από αυτά τα μηχανήματα, μάλιστα, το οποίο εγκαταστάθηκε πριν από ενάμιση χρόνο στο πανεπιστήμιο της Alberta, στις ΗΠΑ, λειτουργεί επτά ημέρες την εβδομάδα, εκτυπώνοντας κατά μέσον όρο εκατό αντίτυπα κάθε μέρα – από τις σημειώσεις των καθηγητών και το έντυπο υλικό συνεδρίων, μέχρι αντίγραφα σπάνιων τίτλων της βιβλιοθήκης του πανεπιστημίου».
Αυτός είναι εξάλλου ο λόγος που το Espresso έχει τραβήξει και στο παρελθόν τα φώτα της δημοσιότητας: το 2007, το EBM ανακηρύχθηκε σε «εφεύρεση της χρονιάς» από το περιοδικό ΤΙΜΕ, παρόλο που εκείνη η παραλλαγή της συσκευής λειτουργούσε με μικρότερη ταχύτητα και μπορούσε να εκτυπώσει μόνο βιβλία τα οποία δεν υπερέβαιναν τις 300 σελίδες. Παρά αυτούς τους περιορισμούς όμως, το ΕΒΜ ήταν και τότε το μόνο μηχάνημα στον κόσμο το οποίο μπορούσε με μηχανικούς βραχίονες να εκτελέσει όλες τις διαδικασίες εκτύπωσης και βιβλιοδεσίας και, μάλιστα, παράγοντας βιβλία που έχουν εφάμιλλη ποιότητα με τα συμβατικά χαρτόδετα αντίτυπα. Διαδικασίες για τις οποίες η Book On Demand έχει επινοήσει τεχνικές οι οποίες καλύπτονται από δεκάδες πατέντες ήδη από το 1999, όταν ιδρύθηκε η εταιρεία και ανέπτυξε τον πρώτο ρομποτικό τυπογράφο.
«Ωστόσο, το σημερινό μοντέλο μπορεί να παράγει βιβλία μέχρι και 800 σελίδων, ολοκληρώνοντας μάλιστα ένα αντίτυπο 300 σελίδων σε τέσσερα μόλις λεπτά», συμπληρώνει ο κ. Epstein αναφερόμενος στο μηχάνημα που αγόρασε το Blackwell. «Σπάνια», τέλος αυτή η προοπτική μείωσης του κόστους του ρομποτικού τυπογράφου αφήνει υποσχέσεις ότι σύντομα ακόμη και μικρά βιβλιοπωλεία θα μπορέσουν να εξοπλιστούν με ένα παρόμοιο μηχάνημα, τυπώνοντας κατά παραγγελία τα βιβλία που πωλούν. Μία τέτοια εξέλιξη κάνει πολλούς ειδικούς να εκτιμούν πως το ΕΒΜ θα προκαλέσει δραστικές αλλαγές στο χώρο της εκδοτικής βιομηχανίας, καταργώντας καταρχάς μια για πάντα έννοιες όπως «σπάνιο» ή «δυσεύρετο» αντίτυπο.
Εξάλλου, σύμφωνα με τον ιδρυτή της Book On Demand, «ο απώτερος στόχος του ΕΒΜ είναι κάθε βιβλιοπώλης να προσφέρει στους πελάτες του οποιονδήποτε τίτλο εκδόθηκε ποτέ, σε οποιαδήποτε γλώσσα, διασφαλίζοντας έτσι ότι το έργο όλων των συγγραφέων θα είναι ανά πάσα στιγμή διαθέσιμο σε κάθε σημείο του κόσμου». Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως στο μέλλον οι αναγνώστες θα έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν ανάμεσα σε εκατομμύρια διαφορετικά βιβλία, πηγαίνοντας απλώς στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς τους – και ότι ο βιβλιοπώλης της γειτονιάς θα μπορεί να εμπορεύεται αμέτρητους τίτλους, «κατεβάζοντας» σε ψηφιακή μορφή τα πρωτότυπα από μία ηλεκτρονική βάση δεδομένων.
