Linked Data / Διασυνδεδεμένα δεδομένα για αρχάριους

Ο όρος linked data (διασυνδεδεμένα δεδομένα) περιγράφει μία μέθοδο δημοσιοποίησης δομημένων δεδομένων ώστε να είναι αλληλένδετα και να γίνουν πιο χρήσιμα. Η μέθοδος αυτή στηρίζεται στις γνωστές τεχνολογίες του Ιστού, όπως HTTP και URIs, αλλά αντί να τις χρησιμοποιεί για να εξυπηρετεί ιστοσελίδες για τους ανθρώπινους αναγνώστες, τις επεκτείνει ώστε να ανταλλάσσουν πληροφορίες με τρόπο που να μπορούν να διαβαστούν αυτόματα από τους υπολογιστές. Αυτό επιτρέπει δεδομένα από διαφορετικές πηγές να συνδέονται και να μπορούν να αναζητηθούν..... περισσότερα εδώ

Linked Open Data - What is it?

What is Linked Data?

Σελιδοδείκτης του μήνα

Introduction to Wikidata for Librarians

Introduction to Wikidata for Librarians: Structuring Wikipedia and Beyond

Wikidata is a free and open knowledge base that can be read and edited by both humans and machines. Wikidata acts as central storage for the structured data of its Wikimedia sister projects including Wikipedia. Beyond Wikimedia projects, Wikidata also provides support to many other sites and services, including the Google Knowledge Graph. It is also relevant to many developing and emerging projects in the library descriptive landscape. In our linked data future, Wikidata may play an important role as a place to find and store metadata and identifiers.

This webinar will be of interest to metadata libraries, digital library developers, those interested in linked data and identifiers, and those tracking emerging trends in librarianship.

Διαφάνειες παρουσίασης

πηγή: OCLC Research

Toute la mémoire du monde = Όλη η μνήμη του κόσμου

Το "Toute la mémoire du monde" είναι ένα κινηματογραφημένο ντοκιμαντέρ, διάρκειας 21 λεπτών, του Γάλλου σκηνοθέτη Alain Resnais (Αλέν Ρενέ) που προβλήθηκε στις αίθουσες το 1956. Με αφορμή της παρουσίαση της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας, το ντοκιμαντέρ διερευνά πτυχές της οργάνωσης της ανθρώπινης μνήμης και γνώσης. 

"Ψηφιακές λογοτεχνικές σπουδές"

τίτλος: Ψηφιακές λογοτεχνικές σπουδές

συγγραφείς: Δημητρούλια, Ξανθίππη Τικτοπούλου, Αικατερίνη

εκδότης: ΣΕΑΒ-Kallipos

έτος εκδ.: 2015

online διάθεση

Από τον πρόλογο

Το σύγγραμμα αποτελείται από 7 κεφάλαια, 7 διακριτές θεματικές ενότητες, οι οποίες πραγματεύονται και καλύπτουν όλα τα βασικά ζητήματα των Ψηφιακών Λογοτεχνικών Σπουδών, παρότι όχι εξαντλητικά. Ο πλούτος του χώρου είναι τόσο μεγάλος και οι ρυθμοί με τους οποίους μεταβάλλεται και εξελίσσεται τόσο ραγδαίοι, που κάθε προσπάθεια αποτύπωσής του αποδεικνύεται εφήμερη. 

Περιεχόμενα

- Ψηφιακή συνθήκη, πολιτισμός και λογοτεχνία 

Το εισαγωγικό αυτό κεφάλαιο πραγματεύεται συνοπτικά τις βασικές παραμέτρους της γραφής και του κειμένου, της νέας, ηλεκτρονικής κειμενικότητας, όπως αυτή ορίζεται από τις αλλαγές στη γραφή και συνακόλουθα στην ανάγνωση. Παρουσιάζει τις διαφορετικές παραμέτρους της, το υπερκείμενο με τους δεσμούς του· την πολυτροπικότητα-πολυσημειωτικότητα των κειμένων· το βάθος της σε επίπεδο κώδικα. Δίνει παραδείγματα της σύνδεσης της θεωρίας της με τη θεωρία της λογοτεχνίας. Στόχο έχει να δημιουργήσει το πλαίσιο για την εξέταση των νέων ρητορικών που αναπτύσσονται στα νέα μέσα, των νέων μορφών λογοτεχνίας στην ψηφιακή συνθήκη και των ψηφιακών εργαλείων που υποστηρίζουν τη μελέτη και την κριτική της λογοτεχνίας.

- Παραγωγή κειμένου 

Στόχος του κεφαλαίου είναι να παρουσιάσει συνοπτικά την παραγωγή του ηλεκτρονικού κειμένου και τα χαρακτηριστικά της ηλεκτρονικής γραφής, προγραμματισμό και κώδικα, συνδεσιμότητα και διασυνδεσιμότητα, πολυτροπικότητα και πολυμεσικότητα, διαδραστικότητα. Εκθέτει τις νέες δυνατότητες που προσφέρει η ψηφιοποίηση όσον αφορά το έντυπο κείμενο, καθώς το εντάσσει σε υπερκειμενικά-διακειμενικά δίκτυα και, την ίδια στιγμή, το καθιστά κατάλληλο για επεξεργασία με εργαλεία γλωσσικής τεχνολογίας. Εξετάζει δύο νέους τύπους κειμένων που αναπτύσσονται στο διαδίκτυο. Ο πρώτος αφορά μορφές του λόγου της αυτοπαρουσίασης, με περισσότερο ή λιγότερο λογοτεχνικές φιλοδοξίες, με παράδειγμα τα ιστολόγια. Ο δεύτερος την ηλεκτρονική λογοτεχνία, η οποία αρνείται τα όρια του εντύπου, υλοποιεί μακραίωνες φιλοδοξίες πειραματισμού και φιλοδοξεί να εισαγάγει αλλαγές στην έννοια της λογοτεχνικότητας στην εποχή μας.

- Η ανάγνωση του ψηφιακού κειμένου 

Το κεφάλαιο εστιάζει στην πράξη της ανάγνωσης και στις αλλαγές που υφίσταται την εποχή μας, στην οποία συνυπάρχουν τα έντυπα και τα ψηφιακά κείμενα, παλιότερες διαμορφωμένες και νεότερες υπό διαμόρφωση αναγνωστικές πρακτικές. Το κεφάλαιο αναφέρεται στα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής ανάγνωσης των εντύπων (π.χ. φυσική επαφή, ξεφύλλισμα, σημειώσεις, ασυνεχής και αποσπασματική ανάγνωση) και διερευνά τις αλλαγές που επιφέρει σε αυτή η διαδεδομένη πράξη της ανάγνωσης ψηφιακών κειμένων στην οθόνη του υπολογιστή και στις μηχανές ανάγνωσης, επικεντρώνοντας σε έννοιες όπως η υλικότητα και η χωρικότητα που αποδεικνύονται έννοιες-κλειδιά για την παρακολούθηση της μεταμόρφωσης των όρων και των γνωρισμάτων της ανάγνωσης (κοινωνιολογικών, γνωσιακών κ.ά.).

- Ψηφιακές εκδόσεις 

Η παλιότερη πεποίθηση ότι το τυπωμένο στο χαρτί κείμενο δεν διαφέρει από ένα κείμενο στην οθόνη του υπολογιστή έχει σήμερα δώσει τη θέση της στην εκτίμηση είναι ότι το ψηφιοποιημένο και ακόμα περισσότερο το ψηφιακό κείμενο ανήκει σε μια νέα κειμενική οντολογία στο πλαίσιο της οποίας αναπλαισιώνονται και μεταβάλλονται παραδοσιακές εκδοτικές θεωρίες και πρακτικές. Ξεκινώντας από τη θέση αυτή, εξετάζονται θεωρητικά και πρακτικά ζητήματα της ηλεκτρονικήςέκδοσης και δημοσίευσης που προέρχονται από το χώρο της λογοτεχνίας, με αναφορά σε συγκεκριμένα παραδείγματα της διεθνούς και ελληνικής βιβλιογραφίας. Μολονότι το ερευνητικό ερώτημα παραμένει πάντα υπόθεση των μελετητών/εκδοτών, οι δυνατότητες που δίνονται στα νέα ψηφιακά περιβάλλοντα (π.χ. γλώσσες σήμανσης, επίπεδα επεξεργασίας και παρουσίασης των κειμένων, μη γραμμικός χώρος, πολυτροπικότητα) επικαθορίζει και τα ίδια τα ερευνητικά ερωτήματα ανανεώνοντας τις προσεγγίσεις τους.

- Ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες 

Η ψηφιακότητα μετασχηματίζει την υλικότητα του κειμένουκαι πολλαπλασιάζει τα επίπεδά του (δυαδικό σύστημα, κώδικας, κείμενο στην οθόνη, κρυμμένο κείμενο κ.λπ.), αλλάζοντας όμως και τον τρόπο διάδοσής του. Το κείμενο διαφυλάσσεται και διαδίδεται με νέους τρόπους, όπως έχουμε ήδη δει. Οι τεράστιες δυνατότητες αποθήκευσης και επεξεργασίας του υπολογιστή επιτρέπουν τη συγκρότηση γιγάντιων βιβλιοθηκών και ευρύτατων κειμενικών βάσεων. Στις πολύγλωσσες ψηφιακές ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες, στις εικονικές βιβλιοθήκες, στις συλλογές κειμένων, στις κειμενικές βάσεις,όπως και στα λογοτεχνικά αρχεία για τα οποία γίνεται λόγος στο κεφάλαιο 3, διαφαίνεται για πρώτη φορά η δυνατότητα να αποκτήσει η παγκόσμια λογοτεχνία σάρκα και οστά, την ίδια στιγμή που αλλάζει η αντίληψη και η πρόσληψή της.

- Κωδικοποιήσεις κειμένου 

Η ψηφιοποίηση ενός κειμένου επιτρέπει τη δυναμική διαχείρισή του από τον αναγνώστη και τον μελετητή και προϋποθέτει την ηλεκτρονική κωδικοποίηση του κειμένου με βάση μια γλώσσα σήμανσης. Για την κωδικοποίηση του ηλεκτρονικού κειμένου έχουν αναπτυχθεί μια σειρά από τέτοιες γλώσσες, όπως π.χ. οι xml, xtml, xstl. Παράλληλα, έχουν διαμορφωθεί πρότυπα και πρωτόκολλα για την ηλεκτρονική καταγραφή κειμενικού υλικού σε ηλεκτρονική μορφή, όπως το TextEncodingInitiative(TEI), που βρίσκεται υπό συνεχή επεξεργασία και συμπλήρωση/βελτίωση. Το κεφάλαιο επιχειρεί να εξοικειώσει τον αναγνώστη με την έννοια της κωδικοποίησης του ηλεκτρονικού κειμένου και περιλαμβάνει μια αναλυτική παρουσίαση και περιγραφή των βασικότερων γλωσσών σήμανσης με ενεργούς συνδέσμους στους αντίστοιχους οδηγούς (Guidelines) που είναι διαθέσιμοι στο διαδίκτυο, για μεγαλύτερη εμβάθυνση. Επίσης, παρουσιάζει τις αρχές και τις προδιαγραφές του ΤΕΙ, με αναφορά σε συγκεκριμένα παραδείγματα της ελληνικής και διεθνούς βιβλιογραφίας.

- Ηλεκτρονικά υποστηριζόμενες λογοτεχνικές σπουδές

Η ψηφιακή τεχνολογία και η δικτύωση επιτρέπει την πραγμάτωση –μιας εκδοχής τουλάχιστον–της Weltliteratur με όρους που καταργούν, δυνάμει, τις κλασικές εκδοτικές και μεταφραστικές ιεραρχίες και προσφέρουν διαφορετικές προοπτικές στη μελέτη της λογοτεχνίας. Η μελέτη αυτή των κειμένων και των μαζικών δεδομένων δεν μπορεί παρά να γίνεται από ειδικούς επιστήμονες, που θέτουν τα κατάλληλα ερωτήματα με βάση ποικίλα θεωρητικά μοντέλα, συνδυάζοντας την ποσοτική με την ποιοτική ανάλυση και διευρύνοντας το πεδίο της κριτικής. Προϋποθέτει την ύπαρξη κειμένων σε μορφή απλού κειμένου και ανάλογων σωμάτων κειμένων, με βάση τα οποία μελετώνται, λόγου χάρη, θεματικές σε μεγάλα χρονικά διαστήματα και πολλές γλώσσες, το ύφος, η πατρότητα κειμένου, η διακειμενικότητα· αναδεικνύονται ζητήματα χαρακτηρολογίας και αφηγηματικότητας, είδους, προσωδίας και ρυθμού. Από τη μια πλευρά η ανάλυση λόγου και από την άλλη η εξεικόνιση με σχήματα, γραφήματα, χάρτες υποστηρίζουν σε μικρο-και μακρο-επίπεδο μια κειμενοκεντρική και, την ίδια στιγμή, περισσότερο κοινωνιολογική προσέγγιση των κειμένων στην ιστορικότητά τους.

Σελιδοδείκτης του μήνα

Πηγή: The Library History Buff

Μ. Ασλανίδη - Περιγραφικά δεδομένα στον 21ο αιώνα

Ασλανίδη, Μαρία. Περιγραφικά δεδομένα στον 21ο αιώνα, 1η έκδ. 

Αθήνα: Κλειδάριθμος, 2017.

Από τον Μάρτιο του 2013 τέθηκε σε εφαρμογή, τόσο από τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου των ΗΠΑ όσο και από τη Βρετανική Βιβλιοθήκη, το νέο Πρότυπο Περιγραφής Πόρου και Πρόσβασης (Resource Description and Access, RDA), με στόχο την αντικατάσταση των παλαιότερων Κανόνων Καταλογογράφησης ΑΑCR2. Η ευρεία πλέον χρήση του νέου κώδικα RDA στην περιγραφή των δεδομένων επιτάσσει τη συνολική διαφοροποίηση στην προσέγγιση της καταλογογράφησης. Η μετάβαση από τους κανόνες AACR2 στον κώδικα RDA απαιτεί νέο προσανατολισμό στον τρόπο περιγραφής των δεδομένων από τους επαγγελματίες του τομέα Βιβλιοθηκονομίας και Επιστήμης της Πληροφόρησης, τους φορείς καταλογογράφησης και, κυρίως, το τεχνικό προσωπικό που απασχολείται στον τομέα της καταλογογράφησης. Σε αυτό το πλαίσιο, το συγκεκριμένο έργο έχει στόχο να εμπλουτίσει την ελληνική βιβλιογραφία με το νέο πρότυπο και να εισαγάγει τους φοιτητές και τους επαγγελματίες του τομέα Βιβλιοθηκονομίας και Επιστήμης της Πληροφόρησης στις αρχές και τη φιλοσοφία τού νέου κώδικα.

Στο βιβλίο περιλαμβάνονται τέσσερις (4) θεματικές ενότητες, από τις οποίες: 1. Η πρώτη (1η) περιλαμβάνει μια σύντομη και συνοπτική ιστορική αναδρομή στην εξέλιξη των κανόνων καταλογογράφησης, με αναφορά στους σημαντικότερους σταθμούς της. 2. Η δεύτερη (2η) περιλαμβάνει μια περιεκτική παρουσίαση του προτύπου RDA, με έμφαση στην παρουσίαση των βασικών εννοιών, στόχων και αρχών που διέπουν την περιγραφή των εκδηλώσεων/υλοποιήσεων και αντιτύπων (Κεφάλαια 1-4 RDA), καθώς και την περιγραφή του έργου και της έκφρασης (Κεφάλαια 5- 6 RDA), με εκτενή παραδείγματα μεταγραφής στα Πρότυπα Κωδικοποίησης Βιβλιογραφικών Δεδομένων MARC 21 Format for Bibliographic Data και UNIMARC Bibliographic 3rd ed., Updates 2012 and Updates 2016. 3. Στην τρίτη (3η) παρουσιάζονται αναλυτικά τα σημαντικότερα βήματα στο στάδιο ομαλής μετάβασης των φορέων καταλογογράφησης από τους AACR2 στο RDA, ενώ ταυτόχρονα προβάλλονται τα οφέλη για τους χρήστες, τους καταλογογράφους και το σύνολο της κοινωνίας της πληροφορίας από την εφαρμογή του προτύπου. 4. Στην τέταρτη (4η) παρουσιάζεται μια σειρά από πίνακες και σχήματα με ορολογία προσαρμοσμένη στην ελληνική γλώσσα και αντιστοιχίες τόσο μεταξύ των κανόνων (AACR2 → RDA) όσο και μεταξύ του RDA και των προτύπων MARC 21 Format for Bibliographic Data και UNIMARC Bibliographic 3rd ed., Updates 2012 and Updates 2016. Περιγραφικά δεδομένα στον 21ο αιώνα  

πηγή: https://www.researchgate.net/publication/320086920_Perigraphika_dedomena_ston_21o_aiona [accessed Oct 25 2018].

Χρήση του Facebook από Δημόσιες και Πανεπιστημιακές Βιβλιοθήκες

Έρευνα που πραγματοποιήθηκε αρχές Μαΐου του 2018

Χρήση Fb από τις Δημόσιες Βιβλιοθήκες

Εξετάζοντας πιο διεξοδικά τα προφίλ των δημοσίων βιβλιοθηκών στο Fb και των δεδομένων που εξήχθησαν από αυτά, μπορούμε να προχωρήσουμε σε μια σειρά διαπιστώσεων. Εκτός λίγων εξαιρέσεων, οι δημόσιες βιβλιοθήκες χρησιμοποιούν τον τύπο προφίλ «κοινότητα». Ο τύπος «δημόσια ομάδα» αποτελεί μια σπάνια επιλογή, όπως και το «ατομικό προφίλ». Προφίλ που παρέχουν διαφοροποιήσεις ως προς κάποιες λειτουργίες και εφαρμογές. Οι βιβλιοθήκες που ξεχωρίζουν ποσοτικά -αλλά μάλλον και ποιοτικά- ως προς τον τρόπο προώθησης των υπηρεσιών τους με την χρήση του Fb είναι η Λιβαδειά, η Βέροια και οι Σέρρες. 

 

Η πλειονότητα των αναρτήσεων - κοινοποιήσεων των δημόσιων βιβλιοθηκών υπάγονται στην κατηγορία «photo» και δευτερευόντως στην «link» (άλλες κατηγορίες «share» και «video»). Τα μεγαλύτερο μέρος των πρωτότυπων αναρτήσεων τους αφορούν τη δημοσίευση υλικού σχετικού με τις εκδηλώσεις που διοργανώνουν (φωτογραφίες, ενημερωτικά δελτία κ.ά). Οι κοινοποιήσεις υλικού τρίτων, που κάνουν προέρχεται από μια πολύ μεγάλη θεματική γκάμα. Συνοπτικά και ελλειπτικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αφορούν ζητήματα της τοπικής πνευματικής ζωής, ευρύτερα ζητήματα από τον χώρο του βιβλίου και του πολιτισμού. Από κει και πέρα, αποτελούν κοινό τόπο σε όλα τα προφίλ, οι αναρτήσεις που αφορούν την ενημέρωση για λειτουργικά ζητήματα της βιβλιοθήκης όπως π.χ. μια αλλαγή στο ωράριο, η αναβολή κάποιας εκδήλωσης. Μικρός αριθμός βιβλιοθηκών αναρτά posts που σχετίζονται με τις νέες προσκτήσεις βιβλίων.

Η σχέση αλληλεπίδρασης των χρηστών με τα προφίλ των βιβλιοθηκών εκφράζεται με την χρήση των επιλογών emoticons. Χρήση σε απόλυτα νούμερα, συντριπτικά πιο μεγάλη, από τα σχόλια. Η τάση των χρηστών να εκφράζονται μέσω των προκαθορισμένων εικονιδίων έναντι της ελεύθερης λεκτικής διατύπωσης είναι αναμφισβήτητη. Αναφορικά με τα σχόλια, στα περισσότερα προφίλ, αυτά αφορούν κυρίως ευχές, συγχαρητήρια και ευχαριστίες προς την βιβλιοθήκη και το προσωπικό της. Σημαντικά μεγαλύτερη ποικιλία παρουσιάζουν τα σχόλια στις βιβλιοθήκες της Βέροιας, της Λιβαδειάς και των Σερρών αναδεικνύοντας μια πιο δυναμική συμμετοχή των μελών τους.  

Χρήση Fb από τις Ελληνικές Πανεπιστημιακές Βιβλιοθήκες

Οι κύριες τάσεις που αφορούν τις δημόσιες βιβλιοθήκες ως προς την χρήση του Fb έχουν αντιστοιχίες και στις πανεπιστημιακές. Και εδώ επικρατεί η χρήση του προφίλ της «κοινότητας», με ενδιαφέρουσα ιδιαιτερότητα την Βιβλιοθήκη του Παντείου Πανεπιστημίου που διατηρεί δύο διαφορετικά προφίλ, ένα «κοινότητα» και ένα «δημόσιας ομάδας». Προφίλ που χαρακτηρίζονται από τη διαφοροποίηση τους και ως προς το περιεχόμενο τους, αλλά και ως προς το γεγονός ότι αποτελούν δύο ιδιαίτερα ενεργές κοινότητες, με αρκετή δημοτικότητα και αλληλεπίδραση με τα μέλη τους και οι δύο. Οι πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες που έχουν συγκροτήσει μια μεγάλη εικονική κοινότητα στο Fb είναι αυτή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και αυτή του Πανεπιστημίου της Μακεδονίας. Βιβλιοθήκες που μαζί με αυτήν του Πανεπιστημίου Πατρών πετυχαίνουν ένα υψηλό ποσοστό αλληλόδρασης με τους χρήστες – μέλη του Fb. Τέλος, έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι η βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου Πειραιώς διακρίνεται από μια ιδιαίτερη «φειδώ» στη συχνότητα των αναρτήσεων της, στοιχείο που ίσως συμβάλλει στο γεγονός ότι δεν έχει δεχτεί κανένα σχόλιο στο προφίλ της παρόλο που διατηρεί ένα ενεργό προφίλ από το 2012.

Ο αριθμός των κοινοποιήσεων στο προφίλ τους είναι μεγαλύτερος από αυτόν των πρωτότυπων αναρτήσεων τις οποίες δημιουργούν. Το περιεχόμενο των αναρτήσεων είναι περισσότερο επικεντρωμένο σε θεματικές που αφορούν την οργάνωση και τη λειτουργία των βιβλιοθηκών, σημαντικά επιστημονικά και λειτουργικά ζητήματα του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος. Τέλος, έχει ενδιαφέρον να αναφέρουμε ότι παρατηρείται μια σημαντική αλληλεπίδραση μέσω των προφίλ των βιβλιοθηκών, ανάμεσα στο βιβλιοθηκονομικό προσωπικό τους, με σχόλια, κοινοποιήσεις και emoticons.  

σχετικοί πίνακες 

προηγούμενο σχετικό post

Σελιδοδείκτης του μήνα

Κ. Κυπριανός : Υπηρεσίες πληροφόρησης βασισμένες σε ελεγχόμενα λεξιλόγια και στις τεχνολογίες του σημασιολογικού ιστού

Διδακτορική εργασία του Κωνσταντίνου Κυπριανού 

Περίληψη

Μια από τις πιο βασικές λειτουργίες που επιτελούν παραδοσιακά οι βιβλιοθήκες και τα ιδρύματα μνήμης γενικά, είναι η παροχή υπηρεσιών πληροφόρησης προς τους χρήστες. Οι υπηρεσίες αυτές έχουν ως στόχο να βοηθήσουν τους χρήστες στην ανάκτηση πληροφοριών έτσι ώστε να μπορέσουν να ικανοποιήσουν τις πληροφοριακές τους ανάγκες. Μια από τις πιο σημαντικές διαδικασίες για τη βοήθεια των χρηστών στην ανάκτηση πληροφοριών που παρείχαν ανέκαθεν οι βιβλιοθήκες είναι η θεματική επεξεργασία της πληροφορίας. Η θεματική επεξεργασία γίνεται με τη χρήση συγκεκριμένων θεματικών εργαλείων τα οποία ονομάζονται ελεγχόμενα λεξιλόγια. Μέσα στο χρόνο οι βιβλιοθηκονόμοι και γενικότερα οι επιστήμονες της πληροφόρησης έχουν δείξει μεγάλη συνέπεια στη δημιουργία ποικίλων ειδών ελεγχόμενων λεξιλογίων για την κάλυψη συγκεκριμένων αναγκών που υπάρχουν σε διαφορετικά επιστημονικά πεδία. Όμως, η πρακτική αυτή οδήγησε στη δημιουργία σημασιολογικά παρόμοιων ελεγχόμενων λεξιλογίων που είναι συντακτικά και γλωσσικά ετερογενή με αλληλοεπικαλυπτόμενα μέρη, με αποτέλεσμα η αναζήτηση και η ανάκτηση πληροφορίας ανάμεσα σε διαφορετικούς οργανισμούς να έχει γίνει μια δύσκολη και κουραστική διαδικασία. Επιπλέον, οι χρήστες πολλές φορές αγνοούν τη γλώσσα ευρετηρίασης που χρησιμοποιείται από τις βιβλιοθήκες με αποτέλεσμα να υπάρχει δυσκολία στον εντοπισμό των πηγών που χρειάζονται για την κάλυψη των πληροφοριακών τους αναγκών. Το πρόβλημα γίνεται ακόμα πιο οξύ, αφού τα ήδη υπάρχοντα βιβλιοθηκονομικά συστήματα τις περισσότερες φορές δίνουν τη δυνατότητα στο χρήστη να ανακτήσει πληροφορίες μόνο μέσω της χρήσης ενός αλφαβητικού ευρετηρίου, αφήνοντας ανεκμετάλλευτο τον τεράστιο σημασιολογικό πλούτο που μπορούν να παρέχουν τα ελεγχόμενα λεξιλόγια. 

Στις μέρες μας, η τεχνολογική εξέλιξη και οι ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις των χρηστών για καλύτερη, γρηγορότερη και ποιοτικότερη εύρεση πληροφοριών έχει αυξήσει τους ρυθμούς ανάπτυξης νέων ψηφιακών υπηρεσιών πληροφόρησης. Η χρήση του διαδικτύου και των τεχνολογιών του έχει ωφελήσει και ενισχύσει σε μεγάλο βαθμό την παροχή τέτοιων υπηρεσιών και από τις βιβλιοθήκες. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια με την εμφάνιση του σημασιολογικού ιστού, οι βιβλιοθήκες έχουν στα χέρια τους ένα ισχυρό εργαλείο που θα τους βοηθήσει στη λύση προβλημάτων που τις ταλανίζουν εδώ και δεκαετίες, ιδιαίτερα στον τομέα της διαλειτουργικότητας και στην αποτελεσματικότερη αναζήτηση και ανάκτηση πληροφοριών. 

Κύρια επιδίωξη λοιπόν, της παρούσας διατριβής είναι η έρευνα και η δημιουργία καινοτόμων υπηρεσιών, μεθοδολογιών και εργαλείων, με τα οποία τα παραδοσιακά Σελίδα | vii εργαλεία που χρησιμοποιούνται για τη θεματική επεξεργασία του υλικού των βιβλιοθηκών, να μπορέσουν να εξελιχθούν σε σύγχρονα εργαλεία αναζήτησης με τη βοήθεια του σημασιολογικού ιστού. Απώτερος στόχος είναι οι νέες αυτές υπηρεσίες να βοηθούν τον τελικό χρήστη στην ευκολότερη και γρηγορότερη ανάκτηση πληροφοριών με ένα διαφανή και ξεκάθαρο τρόπο. 

Λέξεις κλειδιά: Θεματική ευρετηρίαση, Ελεγχόμενα λεξιλόγια, Σημασιολογικός ιστός, Ανοιχτά συνδεδεμένα δεδομένα, Λαοταξινομίες, MARC

Βασικά σημεία των περιεχομένων

1.3. Αποτύπωση του ερευνητικού χώρου που κινείται η διατριβή
1.3.1. Θεματική ευρετηρίαση στις βιβλιοθήκες

1.3.2. Σημασιολογικός ιστός

2. Θεματική ευρετηρίαση 
2.1. Θεματική ευρετηρίαση στις βιβλιοθήκες 
2.2. Ελεγχόμενα λεξιλόγια 
2.3. Είδη ελεγχόμενων λεξιλογίων 
2.3.1. Θεματικές επικεφαλίδες 
2.3.2. Θησαυροί
2.3.3. Ταξινομικά σχήματα 
2.4. Θεματική αναζήτηση και ανάκτηση μέσω της χρήσης των LCSH και των θησαυρών
2.5. Προτεινόμενη προσέγγιση στη θεματική ανάκτηση πληροφοριών 
2.5.1. Επεκτείνοντας τη συνδετική δομή των LCSH 
2.5.2. Μοντελοποίηση των σχέσεων ανάμεσα στις LCSH σε ένα οντολογικό σχήμα 
2.5.3. Από τη θεωρία στην πράξη: σημασιολογική ανάκτηση πληροφοριών με τη χρήση των LCSH
2.5.4. Μελέτη περίπτωσης 
2.6. Μη ελεγχόμενα λεξιλόγια 

2.6.1. Λαοταξινομίες 

3. Συγχώνευση ελεγχόμενων και μη λεξιλογίων

4. Τα Συνδεδεμένα Δεδομένα 
4.1. Γενικές πληροφορίες 
4.2. Τι είναι τα Συνδεδεμένα Δεδομένα
4.3. Κανόνες των Συνδεδεμένων Δεδομένων 
4.4. Τεχνολογίες των Συνδεδεμένων Δεδομένων 
4.4.1. URIs 
4.4.2. Μοντελοποίηση Συνδεδεμένων Δεδομένων 
4.4.3. Σειριοποίηση του RDF 
4.4.4. SKOS 

4.4.5. Πρόσβαση στα δεδομένα

5. Υπηρεσία πλοήγησης θεματικών επικεφαλίδων βασισμένη στα Συνδεδεμένα Δεδομένα

6. Ευθυγράμμιση ελεγχόμενων λεξιλογίων μέσω της χρήσης υπηρεσιών σε Συνδεδεμένα Δεδομένα

7. Συνδεδεμένα Δεδομένα, MARC και βιβλιοθήκες 
7.1. MARC και βιβλιοθήκες 
7.2. MARC και Συνδεδεμένα Δεδομένα 
7.2.1. MARC21, UNIMARC και URIs των Συνδεδεμένων Δεδομένων που έχουν
οριστεί τοπικά 
7.2.2. MARC21, UNIMARC και URIs των Συνδεδεμένων Δεδομένων που έχουν
οριστεί σε απομακρυσμένα σημεία 

7.3. Εθνικές βιβλιοθήκες, καθιερωμένες εγγραφές, MARC και Συνδεδεμένα Δεδομένα

8. Λαοταξινομίες και βιβλιοθήκες 
8.1. Το πρόβλημα της χρονικής διάστασης της πληροφορίας στις βιβλιοθήκες 
8.2. Χρονική διάσταση της πληροφορίας (επικαιρότητα)
8.2.1. Χρονική διάσταση της πληροφορίας και βιβλιοθήκες 
8.2.2. Web 2.0, χρονική διάσταση της πληροφορίας και βιβλιοθήκες
8.2.3. Twitter και βιβλιοθήκες 
8.2.4. Υλοποίηση της ιδέας 

Συνοπτική αναφορά στην Φιλοσοφία της Πληροφορίας

Ζούμε σε μια εποχή και σε έναν κόσμο, όπου πληροφορίες βρίσκονται παντού. Ο ίδιος ο άνθρωπος είναι σύστημα πληροφοριών, ενώ κάθε είδους γνώση είναι δυνατή μέσω της λήψης, συλλογής και δημιουργίας πληροφοριών. Για την πλειονότητα των ανθρώπων, στα πλαίσια της καθημερινής ζωής, η πιο δημοφιλής ιδέα, για το τι είναι η πληροφορία, συνοψίζεται στην αντίληψη ότι πρόκειται για ένα μήνυμα, για μια γνώση που ανταλλάσσεται στα πλαίσια της επικοινωνίας. Αντίθετα, στον επιστημονικό τομέα, το πρώτο πράγμα που παρατηρεί κανείς, όταν αρχίζει να διερευνά το τι είναι η πληροφορία -δηλαδή ποια είναι η φύση της, οι ιδιότητές της-, συνοψίζεται στο ότι δεν φαίνεται να υπάρχει συναίνεση ως προς κάποιο ορισμό, κοινής, διεπιστημονικής αποδοχής.

«Τα είδη των πληροφοριών και οι θεωρητικές τους αναπαραστάσεις αποτελούν μια μεγάλη ποικιλία φαινομένων, εννοιών, τύπων και ιδεών»[1]. H πραγματική φύση των πληροφοριών παραμένει αρκετά αφηρημένη και η γνώση του ανθρώπου γι’ αυτήν, για πολλά χρόνια, ήταν διάσπαρτη και ταυτόχρονα περίκλειστη, ανά επιστημονικό κλάδο. Τις τελευταίες δεκαετίες, έκανε την εμφάνιση του, ένας κλάδος, που ασχολείται πρωτίστως με το συνολικό πεδίο των φαινομένων που αντιπροσωπεύει ο κόσμος της πληροφορίας, πρόκειται για την Φιλοσοφία της Πληροφορίας (ΦτΠ). Θα μπορούσαμε να πούμε, κάπως αφαιρετικά, ότι η ΦτΠ εξετάζει τον όρο πληροφορία, την πολλαπλότητα των εννοιών του και προσπαθεί να διευκρινίσει τις πολλές χρήσεις του[2].

Παρ΄ όλη την εξέλιξη της ΦτΠ δεν έχει ακόμα διατυπωθεί μια γενική και πλήρης θεωρία της πληροφορίας με σταθερό θεωρητικό υπόβαθρό, με σαφείς οντολογικές κατηγοριοποιήσεις, που να συλλαμβάνει την ολότητα του φαινομένου της πληροφορίας. Αρκετοί μελετητές έχουν υποστηρίξει ότι ίσως, δεν είναι εφικτό να έχουμε μια τέτοια θεωρία[3]. Ιδιαίτερα, μετά την ανάπτυξη την ψηφιακής πληροφορίας και την διαρκώς διευρυνόμενη διάχυση της στον φυσικό κόσμο, υπήρξε μια μετατόπιση του κέντρου βάρος της ΦτΠ προς τα ζητήματα δεοντολογίας της πληροφορίας. Προς ενίσχυση των παραπάνω, αναφέρουμε, ότι δεν έχει επιτευχθεί ακόμα μια τυποποίηση και μια ευρύτερη αποδοχή, της ορολογίας γύρω από την πληροφορία, με σαφή καθορισμό των σημαινόμενών της, τόσο σε επίπεδο ΦτΠ όσο και των άλλων επιστημών που μελετούν παραδοσιακά, την πληροφορία. Έτσι αποτελεί συχνό φαινόμενο, η αναφορά ενός όρου από διαφορετικούς μελετητές να έχει άλλα συμφραζόμενα και άλλο περιεχόμενο.

Πρέπει όμως να αναφέρουμε, ότι σταδιακά και μέσα από αρκετές αμφιταλαντεύσεις, αποκλίσεις, η ΦτΠ φαίνεται να προχωράει προς την καθιέρωση των διανοητικών και λεκτικών της εργαλείων. Παρ’ όλες τις διαφορές, ως προς στη μεθοδολογία και το περιεχόμενο, μπορούμε να διακρίνουμε κάποια βασικά πεδία διερεύνησης της ΦτΠ, όπως αυτό που εξετάζει την οντολογία της πληροφορίας, αυτό που εξετάζει την “αξία” της, αλλά και το πεδίο της δεοντολογίας της πληροφορίας[4]. Στο μεταφυσικό πεδίο της οντολογίας μελετάται η φύση, η ουσία της πληροφορίας μέσα στη φύση, στην κοινωνία, αλλά και στις ανθρώπινες νοοτροπίες, στον κόσμο των μηχανών κ.ά. Επιπλέον, εντός του πεδίου αυτού, γίνεται προσπάθεια να κωδικοποιηθούν, να κατηγοριοποιηθούν, οι προϋπάρχουσες σχετικές θεωρίες. Στο πεδίο της "αξίας", η πληροφορία ποσοτικοποιείται και γίνονται προσπάθειες προσδιορισμού, υπολογισμού της αξίας της, της αξιοπιστίας, της αποτελεσματικότητας, της συνάφειας κ.ά. παραμέτρων της πληροφορίας. Τέλος, το πεδίο της δεοντολογίας της πληροφορίας εξετάζει μια σειρά από «ηθικά» ζητήματα που σχετίζονται με τη διαχείριση της πληροφορίας.

Σημαντικοί θεωρητικοί της Φτπ είναι οι R. Capurro και L. Floridi

---

[1] M. Burgin. Theory of information: fundamentality, diversity and unification. Λονδίνο, Νέα Υερσέη: World Scientific, 2010. σ. 53

[2] Βλ. ενδεικτικά στην εισαγωγή του F. I. Dretske. Knowledge and the Flow of Information. 2η εκδ. Κέμπριτζ: MIT Press, 1982 και στο L. Floridi. The Philosophy of Information. Οξφόρδη: Oxford University Press, 2011. σ. 17-25.

[3] Βλ.ενδεικτικά στο R. Capurro, P. Fleissner και W. Hofkirchner. «Is a Unified Theory of Information Feasible?» στο W. Hofkirchner (επιμ.), The Quest for a unified theory of information, Proceedings of the 2nd International Conference on the Foundations of Information Science. [χ.τ.]: Gordon and Breach (1999). σ. 9-30 και στο N. J. A. Sloane και A. D. Wyner (επιμ.). Claude E. Shannon. Collected Papers. Νέα Υόρκη: IIEE Press. (1993). σ. 180.

[4] Τα βασικά στοιχεία αντλούνται από το M. Burgin. ό.π., σ. 54-56.

Υ.Γ. ευχαριστούμε την Κ. για την παραχώρηση του κειμένου

Γιατί... Tο γρασίδι βλασταίνει πάνω στις ρίζες του

Και εκεί που ψάχναμε… για να θυμηθούμε τα παλιά…

Βρήκαμε αυτό το καταπληκτικό βιβλίο…

Z733.U6 C36 2017

Library of Congress

The card catalog : books, cards, and literarytreasures / the Library of Congress. –

San Francisco : Chronicle Books, [2017].- 222 p.-Includes bibliographical references and index. - ISBN 9781452145402

1. Library of Congress--History.   2. Library of Congress--Catalogs--History.      3. Card catalogs--United States--History.   4. Catalog cards--United States--History.   5. Library catalogs--History.  6. Cataloging--History.  7. Classification--Books--History.        I. Library of Congress        

Γιατί πέρα από την αισθητική μας… κάπου πρόσφατα διαβάσαμε… ότι…

Το γρασίδι βλασταίνει πάνω στις ρίζες του[1]….

---

[1] Αζέρικη παροιμία

Ελληνικές Δημόσιες / Πανεπιστημιακές Βιβλιοθήκες και social media

Δημόσιες Βιβλιοθήκες

Έρευνα που υλοποιήθηκε αρχές Μαΐου 2018 

To 20% (09/45) των δημοσίων βιβλιοθηκών δεν χρησιμοποιούν καθόλου Social Media. Αξίζει να αναφέρουμε ότι για την Δημόσια Βιβλιοθήκη της Τρίπολης εντοπίστηκε η μοναδική περίπτωση ύπαρξης μίας ανεπίσημης σελίδας στο Facebook (Fb), η οποία είναι πλέον ανενεργή. Επίσης 7 από τις δημόσιες βιβλιοθήκες που δεν φαίνεται να κάνουν χρήση των social media, δεν έχουν καν ιστοσελίδα. Από κει και πέρα, στην ύπαρξη προφίλ κυρίαρχο είναι το Fb με ποσοστό 48% επί του συνόλου (36/45), ακολουθεί το YouTube με 13% (10/45) και μετά το Twitter με 12% (09/45). Ως ανενεργά προφίλ κρίθηκαν αυτά που έχουν να ενημερωθούν για διάστημα μεγαλύτερο του ενός έτους. Από τις 36 δημόσιες βιβλιοθήκες που χρησιμοποιούν social media, έχουν ανενεργά προφίλ στο Fb 5 βιβλιοθήκες, στο Twitter 3, στο YouTube 5 και στο Google+ 3. Τα 4 blogs που εντοπίζονται αποτελούν στην ουσία και την ιστοσελίδα της Βιβλιοθήκης. Οι πιο ενεργές δημόσιες βιβλιοθήκες στην δημιουργία και συντήρηση προφίλ στα διάφορα social media είναι η Λιβαδειά με 9 λογαριασμούς, η Βέροια με 6 και η Δράμα με 5. Μόνο ένα προφίλ και αυτό στο Facebook δημιούργησαν το 58% των δημόσιων βιβλιοθηκών (21/36) και από αυτά τα προφίλ ανενεργά είναι τα τέσσερα.

Τέλος σε 12 ιστοσελίδες δημοσίων βιβλιοθηκών που χρησιμοποιούν social media είτε δεν εντοπίστηκε παραπομπή σε αυτά είτε η παραπομπή είναι λάθος (ανενεργό link, παραπομπή στην γενική σελίδα του social media).

Βιβλιοθήκες Πανεπιστημίων (όχι Τ.Ε.Ι.)

To 33% των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών δεν χρησιμοποιούν καθόλου social media. Οι πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες κάνουν χρήση των υπηρεσιών κυρίως του Fb (41%), του Twitter (17%), του YouTube (15%), και του LinkedIn (12%). Ανενεργοί λογαριασμοί υπάρχουν, από ένας για καθένα από τα παρακάτω, Twitter, YouTube και Vimeo. Οι βιβλιοθήκες πανεπιστημιακών ιδρυμάτων με την μεγαλύτερη συμμετοχή στο χώρο των social media είναι του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και του Α.Π.Θ. Αντίθετα, πέντε βιβλιοθήκες χρησιμοποιούν μόνο ένα social media και αυτό είναι το Fb. Τέλος, στις ιστοσελίδες δύο πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών δεν γίνεται σωστή παραπομπή προς τα προφίλ τους σε συγκεκριμένα social media, λόγω λανθασμένων link ή λόγω ανενεργού πλέον προφίλ.

Παρατηρήσεις

Συγκριτικά, θα μπορούμε να πούμε ότι η κυριαρχία του Fb ως δικτύου είναι δεδομένη και στην κοινότητα των ελληνικών δημόσιων και πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών, με σημαντική διαφορά από τα άλλα δύο δίκτυα που έπονται του Twitter και του YouTube. Επιπλέον διαπιστώνουμε μια τάση αρκετών βιβλιοθηκών και των δύο κατηγοριών να πειραματιστούν και να δοκιμάσουν τις δυνατότητες τους παρέχει η πληθώρα των web 2.0 εφαρμογών[1]. Πέρα από τις σχετικές αναφορές κάποιων από τους διαχειριστές των social media των βιβλιοθηκών που εξετάζονται εδώ, αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό μέσω της παρατήρησης των σχετικών προφίλ. Το Issuu και το Scribd χρησιμοποιήθηκαν ως αποθετήρια ψηφιακού υλικού, το SoundCloud ως αποθετήριο ηχογραφήσεων και podcasts, ενώ οι δυνατότητες που προσφέρει το Instagram φαίνεται να διερευνώνται ακόμα από την κοινότητα των ελληνικών βιβλιοθηκών, η οποία ως προς την διαμοίραση, αποκλειστικά φωτογραφιών και εικόνων είναι σταθερά προσανατολισμένη προς το Flickr. Εφαρμογές που ασχολούνται αποκλειστικά με την κοινοποίηση υλικού άλλων ιστοσελίδων όπως το Scoop.it και το Pinterest έχουν μικρή χρήση. Τέλος, μικρή είναι και η παρουσία των ελληνικών δημόσιων και πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών στις πλατφόρμες του Google+ και του LinkedIn.    

Έχει ενδιαφέρον να σταθούμε λίγο στην περίοδο δημιουργίας των διαφόρων προφίλ στα social media από τις βιβλιοθήκες που εξετάζουμε εδώ (Διάγραμμα 3). Τα πρώτα βήματα γίνονται το 2007 από τις δημόσιες βιβλιοθήκες της Λιβαδειάς και Βέροιας στο Fb και στο YouTube και για τις πανεπιστημιακές από το Χαροκόπειο το 2009[2]. Το 2015 είναι η πιο παραγωγική χρονιά στην δημιουργία προφίλ σε διάφορες εφαρμογές, με το Fb να κυριαρχεί, παρόλο που η δημιουργία προφίλ στο Fb έχει μια διαχρονική δυναμική, με περίοδο αιχμής τα έτη 2012-2016.

Υ.Γ. Θα ακολουθήσουν προσεχώς, αναλυτικά posts για την χρήση των Fb, twitter και youtube

---

[1] Στις προσπάθειες του πειραματισμού μπορούμε να εντάξουμε και κάποιες σποραδικές χρήσεις, κατά το παρελθόν, εφαρμογών όπως το Dailymtion και το Veoh για την διαμοίραση πολυμέσων, του delicious για cloud bookmarking, του Picasa για upload φωτογραφιών και άλλα.

[2] Μια εικόνα της αρχικής περιόδου χρήσης των sm στις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες, αποτυπώνεται στην εισήγηση Κυπριανός Κ. κ.ά. (2010).  Ψηφιακή παιδεία και κοινωνική δικτύωση στις Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες.  

Σχετικοί πίνακες

Συνέχεια έρευνας:
Νο 1