Franz Kafka Society Center

Η Franz Kafka Society Center, που ιδρύθηκε το 1990, έχει ως κεντρική δραστηριότητα της, την αναβίωση της παράδοσης η οποία δημιούργησε το φαινόμενο που αποκαλείται "γερμανόφωνη λογοτεχνία της Πράγας", ειδικότερα στην περιοχή της Κεντρικής Ευρώπης, ένα μέρος όπου Τσέχοι, Γερμανοί και Εβραίοι συμβιώνουν εδώ και πολλούς αιώνες. Μιας παράδοσης που το όνομα Franz Kafka αποτελεί και την επιτομή της. Η FKS, αφοσιωμένη συστηματικά στο έργο του συγγραφέα, διοργανώνει λογοτεχνικές βραδιές, έχει ήδη εκδόσει πάνω από 100 λογοτεχνικά έργα, αριθμεί 1000 μέλη - μεταξύ των οποίων υπάρχουν διασημότητες από διαφοτερικούς δημιουργικούς τομείς. Διαθέτει το μοναδικό ακριβές αντίγραφο (replica)της προσωπικής βιβλιοθήκης του Kafka, με περισσότερους από 1000 τόμους εποχής και στις αρχές του 2008 απέκτησε το νέο της και απόλυτα αντιπροσευτικό της χώρο. Ένα παλιό, μονώροφο κτίσμα, στο κέντρο της Πράγας, την ανακαίνιση και "μεταμόρφωση" του οποίου ανέλαβε ο αμερικανός αρχιτέκτονας Steven Holl -μέλος της FKS- σε συνεργασία με την τσέχα συνάδερφο του Marcela Steinbachova. Ο Holl - ένας από τους πλέον αναγνωρισμένους αμερικανούς αρχιτέκτονες με πολιτιστικά, πολιτικά και ακαδημαϊκά projects σε ολόκληρο τον πλανήτη - και την Steinbachova - ειδικευμένη σε εσωτερικούς χώρους όπως θέατρα και μουσεία - με βασικά υλικά τους την παρουσία των χρωματικών αντιθέσεων και τη φυσική υπόσταση της λογοτεχνίας - υπό τη μορφή εκατοντάδων τόμων - πρώτα από όλα φρόντισαν για την παρουσία νέων πηγών φυσικού φωτός. Απόλυτα απαραίτητη για τη μετατροπή των πρώην σκοτεινών χώρων του υπογείου του κτηρίου σε ένα εσωτερικό όποι οι σκιές μπορούν πλέον να χρησιμοποιηθούν με ένα πιο επιλεκτικό και "θεατρικό" τρόπο. Έτσι, δημιουργόντας μικρά παράθυρα και φεγγίτες, μεταμόρφωσαν το υπόγειο σε ένα περιβάλλον - με το φως να του προσδίδει βάθος και την αίσθηση μιας "οπτικής επικοινωνίας" - ιδανικό για εκθέσεις, ομιλίες και κονσέρτα μουσικής δωματίου. Ο σαφώς μικρότερος ισόγειος χώρος, που στεγάζει τα γραφεία και μια υποτυπώδη κουζίνα, διαθέτει ένα ευρηματικό "λογοτεχικό προνόμιο", αφού όλες οι διαχωριστικές επιφάνειες του αποτελούνται αποκλειστικά από βιβλιοθήκες - μαύρες από την πλευρά των γραφείων και λευκές από την πλευρά των διαδρόμων, όπως ακριβώς και η "μεταμφιεσμένη" είσοδος του διευθυντικού γραφείου, η οποία αποτελείται από μια βιβλιοθήκη που περιστρέφεται κατά 360 μοίρες. Η επίσης ισόγεια αυλή καλύφθηκε με τσιμεντένια πλακίδια - άμεση αναφορά στην εβραϊκή συνοικία πριν από την κατεδάφιση της το 1896 - και χρησιμοποιείται ήδη ως επιπλέον χώρος εκθέσεων και συναυλιών κατά τη διάρκεια των θεριών μηνών. "Κατά την προσωπική μου ανάγνωση, αυτο το project διαθέτει δυο όψεις. Μια περισσότερο φιλοσοφική και ρασιοναλιστική και μια πιο ποιητική και σουρεαλιστική", λέει ο Holl για το Κέντρο της FKS. Έναν χώρο συνολικού εμβαδού 172 τ.μ. ο οποιός θα μπορούσε να αποτελέσει και μεταφορά του όρου "Kafkaesque" στον τομέα της αρχιτεκτονική - έναν όρο τον οποίον συχνά χρησιμοποιούν οι κριτικοί για να περιγράψουν μια αφήγηση που συνδυάζει το ρεαλιστικό ύφος με τις παραμορφώσεις κάποιων πιο εφιαλτικών σεναρίων. Γυμνοί τοίχοι, υποβλητικός φωτισμός, έντεχνα κλειστοφοβικοί χώροι και αληθινοί λαβύρινθοι από βιβλιοθήκες. πηγές: - Η μεταμόρφωση, Αντ. Κατσούρη, περιοδικό Highlights #36 - Franz Kafka Society Center by St. Holl & M. Steinbachová, Dezeen Design Magazine

The future of libraries, with or without books

By John D. Sutter CNN 

The stereotypical library is dying -- and it's taking its shushing ladies, dank smell and endless shelves of books with it. Books are being pushed aside for digital learning centers and gaming areas. "Loud rooms" that promote public discourse and group projects are taking over the bookish quiet. Hipster staffers who blog, chat on Twitter and care little about the Dewey Decimal System are edging out old-school librarians. And that's just the surface. 

By some accounts, the library system is undergoing a complete transformation that goes far beyond these image changes. Authors, publishing houses, librarians and Web sites continue to fight Google's efforts to digitize the world's books and create the world's largest library online. Meanwhile, many real-world libraries are moving forward with the assumption that physical books will play a much-diminished or potentially nonexistent role in their efforts to educate the public. 

Some books will still be around, they say, although many of those will be digital. But the goal of the library remains the same: To be a free place where people can access and share information. "The library building isn't a warehouse for books," said Helene Blowers, digital strategy director at the Columbus [Ohio] Metropolitan Library. "It's a community gathering center." Think of the change as a Library 2.0 revolution -- a mirror of what's happened on the Web. Library 2.0 People used to go online for the same information they could get from newspapers. Now they go to Facebook, Digg and Twitter to discuss their lives and the news of the day. 

Forward-looking librarians are trying to create that same conversational loop in public libraries. The one-way flow of information from book to patron isn't good enough anymore. "We can pick up on all of these trends that are going on," said Toby Greenwalt, virtual services coordinator at the Skokie Public Library in suburban Chicago. Greenwalt, for example, set up a Twitter feed and text-messaging services for his library. He monitors local conversations on online social networks and uses that information as inspiration for group discussions or programs at the real-world library. 

Other libraries are trying new things, too. The Public Library of Charlotte and Mecklenburg County, in North Carolina, has a multimedia space where kids shoot videos and record music. It also runs a blog dedicated to gaming and hosts video game tournaments regularly. Kelly Czarnecki, a technology education librarian at ImaginOn, a kids' branch of that library, said kids learn by telling their own stories. "Our motto here is to bring stories to life, so by having the movie and music studio we can really tap into a different angle of what stories are," she said. "They're not just in books. They're something kids can create themselves." Czarnecki believes that doesn't have to come at the expense of book-based learning. 

The Aarhus Public Library in Aarhus, Denmark, takes things a step further. The library features an "info column," where people share digital news stories; an "info galleria" where patrons explore digital maps layered with factoids; a digital floor that lets people immerse themselves in information; and RFID-tagged book phones that kids point at specific books to hear a story. "The library has never been just about books," said Rolf Hapel, director of the city's public libraries. Community Centers Jason M. Schultz, director of the Samuelson Law, Technology and Public Policy Clinic at the University of California at Berkeley Law School, said libraries always have served two roles in society: They're places where people can get free information; and they're community centers for civic debate. 

As books become more available online, that community-center role will become increasingly important for libraries, he said. "It depends on whether we prioritize it as a funding matter, but I think there always will be a space for that even if all the resources are digital," he said. Some libraries are trying to gain an edge by focusing on the "deeply local" material -- the stuff that only they have, said Blowers, the librarian in Ohio. "How do we help add that value to a format like the Internet, which is expansively global?" she said. "So we look at what do we have here that we could help people gain access to by digitizing it." That material can be used to start community discussions, she said. Librarians This shift means the role of the librarian -- and their look -- is also changing. In a world where information is more social and more online, librarians are becoming debate moderators, givers of technical support and community outreach coordinators. They're also no longer bound to the physical library, said Greenwalt, of the library in Skokie, Illinois. 

Librarians must venture into the digital space, where their potential patrons exist, to show them why the physical library is still necessary, he said. A rise in a young, library-chic subculture on blogs and on Twitter is putting a new face on this changing role, said Linda C. Smith, president of the Association for Library and Information Science Education. Some wear tattoos, piercings and dress like they belong on the streets of Brooklyn instead of behind bookshelves. They're also trying on new titles. Instead of librarians, they're "information specialists" or "information scientists." Libraries like the "Urban Media Space," which is set to open in 2014 in Aarhus, Denmark, are taking on new names, too. 

And all of that experimentation is a good thing, Smith said, because it may help people separate the book-bound past of libraries from the liberated future. "It's a source of tension in the field because, for some people, trying to re-brand can be perceived as a rejection of the [library] tradition and the values," she said. "But for other people it's a redefinition and an expansion." Funding woes In the United States, libraries are largely funded by local governments, many of which have been hit hard by the recession. That means some libraries may not get to take part in technological advances. It also could mean some of the nation's 16,000 public libraries could be shut down or privatized. Schultz, of the Berkeley Law School, said it would be easy for public officials to point to the growing amount of free information online as further reason to cut public funding for libraries. 

Use of U.S. public libraries is up over the past decade, though, and many people in the information and libraries field say they're excited about opportunities the future brings. "I came into libraries and it wasn't about books," said Peter Norman, a graduate student in library and information science at Simmons College in Boston who says he's most interested in music and technology. "Sure I love to read. I read all the time. I read physical books. But I don't have the strange emotional attachment that some people possess." "If the library is going to turn into a place without books, I'm going to evolve with that too," he said.

Από το υπερκείμενο στο υπερβιβλίο

άρθρο του κ. Μανουσέλη Σπ. στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία στις 19-09-09

Κυκλοφόρησε το πρώτο βιβλίο που «παντρεύει» τον ψηφιακό με τον έντυπο λόγο Η αγορά του βιβλίου, αλλά και γενικότερα της έντυπης ενημέρωσης, είτε αυτό είναι βιβλίο είτε είναι εφημερίδες, η οποία τα τελευταία χρόνια πλήττεται από την εισβολή των ψηφιακών μέσων ενημέρωσης, δεν φαίνεται να το βάζει κάτω. Αντεπιτίθεται με νέα προϊόντα, που έρχονται να «παντρέψουν» το χαρτί με τον άυλο κόσμο του Διαδικτύου.

Ετσι, σε απάντηση στο ηλεκτρονικό βιβλίο, που μπήκε δυναμικά στην αγορά, και πριν καλά καλά προλάβουν οι καταναλωτές να καταλάβουν περί τίνος πρόκειται, οι εκδότες προτείνουν τώρα το υπερβιβλίο (hyperbook), ένα είδος υβριδίου μεταξύ έντυπου και ηλεκτρονικού βιβλίου, καθώς δεν καταργεί το χαρτί αλλά ενσωματώνει στην έντυπη μορφή στοιχεία πολυμέσων, όπως ήχους, εικόνες, βίντεο, υπερδεσμούς.

Ηδη στη Γαλλία κυκλοφόρησε πριν από λίγες μέρες το πρώτο υπερβιβλίο με τίτλο «Le sens des choses». Το βιβλίο υπογράφουν ο Ζακ Αταλί, διακεκριμένος οικονομολόγος και πρώην σύμβουλος του Φρανσουά Μιτεράν, και 32 προσωπικότητες από τον χώρο της γαλλικής διανόησης. Δεν κοστίζει περισσότερο από ό,τι ένα συμβατικό βιβλίο (21 ευρώ), χάρη όμως στα «υπερπεριεχόμενά» του προσφέρει στους αναγνώστες τη δυνατότητα να διευρύνουν τους αναγνωστικούς τους ορίζοντες με τη βοήθεια των πολυμέσων, παρέχοντας πρόσβαση σε επιπρόσθετο υλικό είτε μέσω του κινητού τους τηλεφώνου είτε κάνοντας μια επίσκεψη στη διαδικτυακή πύλη του βιβλίου. Αυτό το επιτυγχάνει προσθέτοντας στις 300 σελίδες του βιβλίου 83 «υποσημειώσεις» με τη μορφή γραμμωτού κώδικα, που «παραπέμπουν» σε οτιδήποτε μπορεί να εμπλουτίσει το περιεχόμενο του βιβλίου.

Οι αναγνώστες μπορούν να λάβουν τις πληροφορίες που θέλουν είτε στέλνοντας με ένα απλό SMS από το κινητό τους τον αριθμό της σελίδας που τους ενδιαφέρει είτε κάνοντας μια επίσκεψη στην ιστοσελίδα hyperlivre-lesensdeschoses.com είτε και απευθείας με τη βοήθεια των κινητών τελευταίας τεχνολογίας που διαθέτουν τις κατάλληλες εφαρμογές. Για τη δημιουργία του πρώτου υπερβιβλίου, οι εκδόσεις Robert Laffont συνεργάστηκαν με τη γαλλική εταιρεία τηλεφωνίας Orange.

Σύμφωνα με τον ισχυρισμό του διευθύνος σύμβουλου των εκδόσεων, Leonello Brandolini, η τεχνολογία αυτή επιτρέπει για πρώτη φορά στον εκδότη να έχει άμεσα στατιστικά στοιχεία σχετικά με την αναγνωσιμότητα των βιβλίων που εκδίδει. Μπορεί για παράδειγμα να γνωρίζει πότε διαβάζονται τα βιβλία, αν διαβάζονται ολόκληρα ή τμηματικά και ποια κεφάλαια ή κομμάτια του βιβλίου προτιμούν οι περισσότεροι αναγνώστες. Οι εκδότες σκοπεύουν να προχωρήσουν στο προσεχές μέλλον στην έκδοση και άλλων υπερβιβλίων που προσφέρονται ιδιαίτερα για τέτοιου είδους «επιμειξίες», όπως είναι οι εγκυκλοπαίδειες και τα λεξικά.

Οσον αφορά πάντως το μέλλον του βιβλίου, δηλώνουν ότι, μολονότι θα μπορούσαν με τα υπάρχοντα μέσα να το πράξουν, σε καμία περίπτωση δεν προτίθενται να υποκαταστήσουν το έντυπο βιβλίο με το αμιγώς ψηφιακό βιβλίο. «Θελήσαμε να παντρέψουμε δύο νομαδικά αντικείμενα, ένα πολύ αρχαίο, το βιβλίο, και ένα πολύ πρόσφατο, το κινητό τηλέφωνο», δηλώνει χαρακτηριστικά ο Ζακ Αταλί. *

Διατήρηση και συντήρηση τεκμηρίων

 
πηγή: "διατήρηση τεκμηρίων βιβλιοθηκών και αρχείων", της κ. Μ. Σκεπαστιανού, εκδόσεις Τυποφιλία
 

Οι όροι «διατήρηση και συντήρηση» και σε μικρότερο βαθμό ο όρος «αποκατάσταση» στη βιβλιοθηκονομική βιβλιογραφία, μέχρι τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνταν εναλλακτικά. Σήμερα με τον όρο «διατήρηση» δηλώνεται μια πιο γενική έννοια, ενώ η «συντήρηση» και η «αποκατάσταση» αφορούν σε ποιο περιορισμένους σημασιολογικά χώρους. Αν ανατρέξουμε σε βιβλιογραφία των αρχών της δεκαετίας του ’80, θα δούμε ότι η χρήση των όρων διέφερε από αυτή που χρησιμοποιείται σήμερα. 

Στην βιβλιογραφία των προηγούμενων χρόνων ο όρος «συντήρηση» περιελάμβανε εξέταση, διατήρηση και αποκατάσταση και ήταν ο όρος που χρησιμοποιούνταν ευρέως.  Εξετάζοντας τη σύγχρονη βιβλιοθηκονομική βιβλιογραφία και αναζητώντας κανείς την ακριβή σημασία των παραπάνω όρων, διαπιστώνει ότι όχι μόνο έγιναν πολλές απόπειρες να καθοριστούν οι όροι (και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού), αλλά και ότι κατά την τελευταία εικοσιπενταετία διαφοροποιήθηκαν σημαντικά οι όροι ως προς την χρήση τους.

Το 1986 οι Dureau και Clements στη δημοσίευση της IFLA με τίτλο «Principles for the Preservation and Conservation of Library Materials» (Αρχές Διατήρησης Και Συντήρησης Υλικού Βιβλιοθηκών) ορίζουν πώς:  

Στη «διατήρηση» υπάγονται όλα τα διοικητικά και οικονομικά θέματα, τόσο αυτά της γενικότερης πολιτικής που θα πρέπει να ακολουθείται από τη βιβλιοθήκη ή το αρχείο και τις βαθμίδες του προσωπικού, όσο και αυτά της πρόνοιας για αποθήκευση και στέγαση καθώς και αυτά των τεχνικών και μεθόδων. Η εφαρμογή αυτών έχει ως συνέπεια τη διατήρηση του υλικού των βιβλιοθηκών και αρχείων και των πληροφοριών που περιέχονται στο υλικό αυτό.

Η «συντήρηση» δηλώνει την ειδική μεταχείριση και τις τεχνικές που εφαρμόζονται για την προστασία του υλικού των βιβλιοθηκών και των αρχείων από τη φθορά, περιλαμβάνοντας τις μεθόδους και τεχνικές που σχεδιάζονται από το τεχνικό προσωπικό. Ο όρος «αποκατάσταση» περιλαμβάνει εκείνες τις τεχνικές και τα κριτήρια, οι οποίες χρησιμοποιούνται από το τεχνικό προσωπικό που έχει αναλάβει την αποκατάσταση του υλικού βιβλιοθηκών και αρχείων που έχει καταστραφεί η φθαρεί από το χρόνο, τη χρήση, ή άλλους παράγοντες.  


Προς τα μέσα της δεκαετίας του 1980 γίνεται παγκοσμίως αποδεκτό πως η «διατήρηση» είναι ευρύτερος όρος της Συντήρησης και πως ο πρώτος χρησιμοποιείται ως όρος «ομπρέλα» και εμπεριέχει το δεύτερο. Η C. Morrow ορίζει τη «διατήρηση» ως την πράξη η οποία καθυστερεί, σταματά ή εμποδίζει τη φθορά, προβλέποντας κατάλληλες περιβαλλοντικές συνθήκες αποθήκευσης, πολιτική για τη μεταχείριση για την μεταχείριση και χρήση του υλικού των βιβλιοθηκών, θεραπείες συντήρησης για κατεστραμμένα ή φθαρμένα τεκμήρια και επιλεκτική μεταφορά πνευματικού περιεχομένου φθαρμένων τεκμηρίων, σε μια εναλλακτική μορφή ή σχήμα όπως για παράδειγμα το μικροφίλμ. 

Η ίδια ορίζει τη «συντήρηση» ως την πράξη εκείνη, ειδικότερα ως τη θεραπεία, που σταθεροποιεί την κατάσταση ενός τεκμηρίου ή την επιστροφή του σε κατάσταση χρήσης. Γίνεται έτσι φανερός πλέον ο διαχωρισμός μεταξύ των όρων καθώς και ότι η έννοια της συντήρησης εμπεριέχεται σ’ αυτήν της διατήρησης. Την ίδια χρονική περίοδο εμφανίζονται δημοσιεύσεις, όπως για παράδειγμα αυτή του National Preservation Office-NPO (Εθνικό Γραφείο Διατήρησης) στην Αγγλία, το οποίο όσον αφορά στον όρο της «διατήρησης», χρησιμοποιεί τον παραπάνω ορισμό των Dureau και Clements, με την προσθήκη στην αρχή του όρου της Διατήρησης, πως είναι ευρύτερος όρος από τη Συντήρηση. Η ίδια δημοσίευση ορίζει πως η «συντήρηση» δηλώνει την ειδική εκείνη μεταχείριση και τις τεχνικές που εφαρμόζονται για την προστασία του υλικού των βιβλιοθηκών και αρχείων από τη φθορά, επεμβαίνοντας στο ίδιο το αντικείμενο. Η σύγχρονη ηθική απαιτεί σεβασμό στον ιστορικό χαρακτήρα και στην ταυτότητα του τεκμηρίου ή αντικειμένου.

Η «αποκατάσταση» δηλώνει εκείνες τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται για την ανακατασκευή κατεστραμμένου υλικού βιβλιοθηκών και αρχείων, σε ότι πιστεύεται πως ήταν η αρχική του μορφή. Η αποκατάσταση δεν περιλαμβάνει απαραίτητα καλές πρακτικές συντήρησης Παράλληλα με την αποδοχή της ευρύτητας του όρου, γίνεται αντιληπτό ότι η «διατήρηση» πρέπει πλέον να αποτελεί τμήμα της διοίκησης των βιβλιοθηκών. Ο αντικειμενικό σκοπός της «διατήρησης» είναι να εξασφαλίσει τη διάσωση των πληροφοριών ή του πνευματικού περιεχομένου σε μια μορφή που να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για όσο χρονικό διάστημα είναι αναγκαίες και χρήσιμες. Σε πολλές περιπτώσεις αυτό υπονοεί τη διάσωση του τεκμηρίου ως φυσικού αντικειμένου, το οποίο περιέχει τις πληροφορίες , είτε αυτό είναι χειρόγραφο, είτε βιβλίο, cd-rom κλπ., παρόλο που το ίδιο, ως φυσικό αντικείμενο, δεν είναι απαραίτητο για τη διατήρηση των πληροφοριών. Πράγματι, η διατήρηση του πρωταρχικού μέσου είναι μερικές φορές ανεπιθύμητη και συχνά αδύνατη. Για το λόγο αυτό καταφεύγουμε σε μεθόδους διατήρησης του πνευματικού περιεχομένου των τεκμηρίων.

Το ουσιαστικό χαρακτηριστικό της «διατήρησης» είναι ότι πρόκειται για μια επιχείρηση μεγάλη κλίμακας, η οποία σχετίζεται με την αποτελεσματική διαχείριση των συλλογών των βιβλιοθηκών. Η «συντήρηση» είναι ένα μέρος των δραστηριοτήτων της «διατήρησης». Συνήθως περιλαμβάνει την ενεργή χρήση μέτρων ή διαδικασιών επισκευής κατεστραμμένου υλικού, έτσι που να εξασφαλίζεται η συνεχής ύπαρξη μεμονωμένων τεκμηρίων. Όμως η απόφαση της επέμβασης, δηλαδή η απόφαση της επισκευής ενός συγκεκριμένου τεκμηρίου, είναι θέμα διοικητικό. Η απόφαση σχετικά με τη μέθοδο επισκευής και τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν, μπορεί να είναι τεχνικής φύσης, αλλά ακόμα και τέτοιου είδους αποφάσεις θα πρέπει να λαμβάνονται από το πρίσμα της διοικητικής πολιτικής που υιοθετεί η εκάστοτε βιβλιοθήκη και σε τεκμήρια ιστορικής σημασίας η καθοδήγηση και γνώμη ιστορικών είναι απαραίτητη.  

Η «αποκατάσταση είναι ο όρος με τη μικρότερη χρησιμότητα σε σχέση με τους τρεις άλλους, διότι τι περιεχόμενο του στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι πιο ακριβές. Σημαίνει την προσπάθεια να επανέλθει ένα κατεστραμμένο τεκμήριο στην αρχική του μορφή, με προσεκτική μίμηση υλικών και τεχνικών. Μια τέτοια πράξη θα πρέπει βεβαίως να δικαιώνεται από αισθητική και ιστορική πλευρά.  

χρήσιμα links:
Conservation Online (CoOL) is a searchable full text library of conservation information about library, archives and museum materials with numerous links to other conservation sites and information. Search the entire 

CoOL site Society of American Archivists Preservation Section issues annually Selected Readings in Preservation. 

Smithsonian Museum Conservation Institute provides information on care of furniture, paintings, textiles, paper and a variety of items. Visit their 

'Taking Care' section. 

Library of Congress Preservation Conservation Center for Art and Historic Artifacts (CCAHA)  

The British Library - collections care, preservation, conservation and security.  

The Canadian Conservation Institute (CCI) Library has one of the largest conservation and museology collections in the world.

Εσύ πώς διαβάζεις;

άρθρο της κυρίας Κατερίνας Στάμου στο e-zine EXITmag

Στο σχολείο από την πρώτη τάξη του δημοτικού μέχρι και την τελευταία τάξη του λυκείου, καθηγητές και δάσκαλοι μας παρότρυναν να διαβάζουμε. Όχι μονάχα τα ενδοσχολικά μαθήματά μας -πράγμα, αυτονόητο- αλλά γενικά, μας συμβούλευαν να μελετάμε κάθε λογής αξιόλογο βιβλίο που θα τύχαινε να πέσει στα χέρια μας. Αυτό που δε μας διευκρίνισε κανείς καθηγητής ποτέ (εκτός κι αν εγώ δεν το θυμάμαι, οπότε ζητώ ταπεινά συγγνώμη για τη βιασύνη μου), ήταν το γιατί πρέπει να διαβάζουμε, τι είναι αυτό που μας προσφέρει η ανάγνωση.

Πολλοί -όπως και οι γονείς μας, διαβασμένοι ή μη- προσθέτουν μια φράση στο τέλος της πρότασης που έχει να κάνει με τέτοιου είδους θέματα η οποία διατυπώνει ένα επιχείρημα τύπου "τα βιβλία ανοίγουν το μυαλό" ή κάτι παρόμοιο. Σε ό,τι αφορά τη λογοτεχνία, η διδακτέα ύλη του μαθήματος Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο σχολείο, δε με πολυβοήθησε να καταλάβω τι ακριβώς ήταν αυτό που άνοιγε το μυαλό, μιας και παρατηρείται εύκολα μια ισοπεδωτική ομοιομορφία στο ύφος των κειμένων που έπρεπε να διδαχτούμε: κείμενα για τη βουκολική ζωή στο βουνό, δημοτικά τραγούδια, συγκινητικά φιλειρηνικά ποιήματα Ελλήνων, κυρίως, δημιουργών, ήταν η πλειοψηφία της διδακτέας ύλης, κι απ' όσο γνωρίζω είναι ακόμα. Το κράμα αξιόλογο μεν, πληκτικό σε ό,τι αφορά μορφή και πλοκή δε. Το μυαλό μας είχε μπουχτίσει, δεν ξέραμε πώς να το "ανοίξουμε".

Ίσως ακόμη και τώρα, πολλά παιδιά να μην έχουν ξεκάθαρη εικόνα στο μυαλό τους για το τι σημαίνει η διαδικασία ανάγνωσης λογοτεχνικών και μη κειμένων, ή για το είδος των βιβλίων που κυκλοφορούν, πράγμα που οφείλεται -με μια δόση υπερβολής ίσως-, εκτός από την έλλειψη ενημέρωσης, στη δομή αυτού του μαθήματος! Η "παραίτηση" από τη μάθηση που διακρίνει αρκετούς συνομηλίκους μας, όχι τόσο σε πανεπιστημιακό, αλλά κυρίως σε προσωπικό επίπεδο, ίσως να έχει τις ρίζες της στην έλλειψη κάποιας ουσιαστικής παρότρυνσης και κάποιου δυνατού ερεθίσματος, που θα τους κάνει να δουν ξεκάθαρα την ανεξίτηλη μαγεία που αφήνει μέσα μας η γνώση. Πώς μπορούμε όμως μόνοι μας να διευθύνουμε τις αναγνωστικές μας προτιμήσεις και τι κερδίζουμε από αυτό; Προσωπικά, μπορώ να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς παγωτό (μπορώ άραγε;), μπορώ να τη φανταστώ χωρίς τηλέφωνο και χωρίς την αστραφτερή λιακάδα της Ελλάδας, αδυνατώ όμως να τη φανταστώ χωρίς τα αγαπημένα μου βιβλία.

Τα βιβλία είναι ένα από τα πιο σταθερά κομμάτια της ζωής μου μαζί με τη μουσική. Είμαι ιδιότροπη αναγνώστρια και περήφανη, δεν αφήνω τον εαυτό μου να παρασυρθεί ποτέ από πωλήσεις, προσπαθώ να αποφεύγω την ανάγνωση κειμένων που δε θα φέρουν κάποιο θετικό αποτέλεσμα μέσα μου. Κάποιος εδώ θα μπορούσε να εκφράσει αντίλογο: "αν δεν έχεις διαβάσει κάτι, πώς μπορείς να το κρίνεις;", όμως η ποιότητα του περιεχομένου ενός βιβλίου είναι πράγματα που με λίγη εμπειρία μπορεί κανείς εύκολα να διακρίνει. Έμαθα για τους συγγραφείς που μ' αρέσουν ή που σκοπεύω να διαβάσω στο μέλλον, μέσα από τραγούδια αγαπημένων μου μουσικών, από στιχουργούς επηρεασμένους από λογοτέχνες και από άλλους συγγραφείς. Κρατώ στο μυαλό μου λίγα ονόματα αξιότιμων κριτικών βιβλίου από τους οποίους διαβάζοντας τα κείμενά τους παίρνω μια συμβουλή, και αφήνω το παράλληλο σύμπαν κακόγουστων και ανώφελων αναγνωσμάτων να υπάρχει μακρυά από το μικρόκοσμό μου.

Ποιά χαρακτηρίζω κακόγουστα και ανώφελα αναγνώσματα; Νουβέλες που κατατάσσονται οικειοθελώς στα "γκέτο" αντρική και γυναικεία ή ροζ λογοτεχνία, μελέτες παραψυχολογίας και τα ρέστα (ποτέ δεν κατάλαβα αυτό τον όρο αλλά τον θεωρώ χάσιμο χρόνου), επικίνδυνες για την ψυχή και το σώμα(!) εθνικόφρονες μελέτες κ.α. Πιστεύω,λοιπόν,ότι μέσα στην πληθώρα παλιών και νέων εκδόσεων θα ήταν φρόνιμο κανείς να αναζητά υπεύθυνα αυτό που του αξίζει πραγματικά να διαβάσει, για να εμπλουτίσει τη ζωή του και να διαμορφώσει την προσωπική του συνείδηση. Η σωστή ανάγνωση δεν είναι μόνο θέμα ποσότητας, η μόρφωση δεν πρέπει να ταυτίζεται με τη μανία για την κατανάλωση, πράγμα που σημαίνει πως παίζει σπουδαίο ρόλο στη ζωή μας το τι διαβάζουμε περισσότερο από το πόσο διαβάζουμε. Βεβαίως, η συχνότητα και η επιμέλεια σε συνδυασμό με την αξία του βιβλίου είναι αυτά που συνθέτουν την εικόνα ενός καλού αναγνώστη και μπορούν με μεγαλύτερη ευκολία να βελτιώσουν τη ζωή μας και τον εαυτό μας.......
το πλήρες άρθρο εδώ

Γιατί οι σχολικές βιβλιοθήκες είναι χρήσιμες;

Why Do We Need Libraries When We Have the Internet?  
by Doug Johnson
 

I haven’t seen it, but I hear there is a bumper sticker that reads, “Libraries for people who can’t afford modems.” A somewhat extreme sentiment to be sure, but one that echoes these more common statements that you, as an educational leader, may have overheard: “Now that we have the on-line encyclopedia, we don’t need to buy the print version.” “Buying books is investing in an out-dated technology. 

All the information anyone needs will soon be available on the Internet - for free.” “These on-line fees will have to be taken out of your magazine budget.” “Our new school won’t need a library media center since all the classrooms will be networked.” What motivates otherwise knowledgeable principals, superintendents, school board members and legislators to advance such ideas? Some of it is wishful thinking about ways to reduce expenditures in times of tight budgets. We are all under the gun to provide, as our financial director says, “high quality education at low bid costs.” But many question simply stem from a lack of knowledge about how teachers and learners use media center resources and what the Internet actually contains. Good teachers and media specialists understand how different resources in school library media centers are used for different purposes and how these resources are complimentary. 

In schools with active, resource-based programs, the following scenarios are commonplace:

* a student comes in for a novel, and in passing an empty terminal, runs an Internet search on the book’s author to see what the author may have published recently.  
* a student using the electronic card catalog to research Egypt now finds not just the books in the geography and history section, but locates books on mythology, alphabets and costumes——since a key word search turned up Egypt in the those books’ annotation fields.
* a teacher finds a brief reference to a historical figure in the electronic encyclopedia, and now checks out a print biography.
* a student doing research on a country in a print atlas requests a digitized map which can be modified with a paint program and imported into a word processed report.
* a teacher, having stirred the curiosity of his class with the tape of a satellite broadcast on plate tectonics, now wants a cartload of books on geology.
* a class doing research on diseases scatters——some students head to the print reference sources, some to the Internet terminals, some to the CD-ROM terminals, and some to the multimedia lab since no single source can accommodate all the learners in the class and each resource contains unique information. Adding technology to a media center is like a strip mall adding a new store——all the stores get more traffic and higher sales. 

Experienced teachers and media specialists know that it takes newer technologies and print together to create meaningful learning experiences. This will be the case for some time. Humans are not given to simply replacing old technologies with new ones. Television did not replace either radio or motion pictures. Video photography has not replaced still photography. Computers will not replace books...... η συνέχεια του άρθρου εδώ

Why Libraries?

by David Warlick
 

...So here’s how I answered Doug’s question. (Italicized text was added for this article) I think that this is one of the most interesting questions in education today, “Why do we need libraries (or librarians) when virtually all of the information we need on a daily basis is only a mouse-click away?” I ask the question a lot, and the answers often seem to fall into two categories. The first is about books and their special place in our culture. Why? The answers frequently seem to be personal (I like the feel and smell). 

The second reason is about librarians. We need librarians to teach students how to be critical users of information — and much more. Frankly, I do not believe that either reason will fly in the face of budget cuts and an increasingly information-ubiquitous landscape. That said, I also do not believe that there has ever been a more exciting time to be a librarian. Reinvention thrills me. The traditional vision of the library portrays a place, where you go to consume content, to find information, read information, and sometimes to check it out. Certainly many, if not most, libraries have extended beyond this limited function. Yet the vision continues to be the same. As you know, I talk about literacy a lot, and try to tie it to the old and recognized structure of the 3Rs. I think it’s a good place to start, because it is about accessing, working, and expressing information (reading, arithmetic, & writing). 

It seems that if the library could come to be seen as a place for all three…  
* Find, access, understand, critically evaluate the appropriate information for your goal;  
* Add value to the information by utilizing tools of analysis, translation, manipulation, and visualization of information;
* Compelling express ideas through the appropriate combinations of text, sound, images, video, animation; and
* Accomplish these things socially, collaboratively, and joyously.  
…if the library might come to be seen more as a workshop where information isn’t so much a product, as it is a raw material (a “Kinkos for kids,” if you will), then it may remain not only viable, but an essential institution.

 
Why DO We Need Libraries in Schools?
by Karen Kliegman

Doug Johnson asks, (and I agree here with David Warlick) "one of the most interesting questions in education today,"~ "Why do we need libraries when virtually all of the information we need on a daily basis is only a mouse-click away?" I'd like to pose another question: Why is it that school librarians have to constantly justify their importance? We don't ask, "Why do we need classrooms when virtually all of the information we need on a daily basis is only a mouse-click away?" I suppose the quick answer is that in many places librarians are not mandated by the state, so, we see ourselves as dispensable unless we constantly advocate for ourselves. I know that here in NY, we are not mandated at the elementary level. It's incredibly frustrating that we always have to prove our worth. It's incredibly frustrating that with budget cuts, librarians are often on the chopping block. What are administrators thinking???

Why is there STILL that perception that we are nothing more than babysitters? There was a second grade teacher who once said to me, "Just read books to them, dear, that's what they really want." (I still cringe when I think of that!). Not that books aren't important! But our main focus now is on teaching students how to participate (safely) in this remix culture we live in, where they can produce and reshape information in a myriad of ways. We are information specialists - whether that information originates in books or online in both textual and visual formats. I know that in my library media center, I am having a ball showing my students different ways to express what they learn using various web 2.0 tools, connecting them to other classrooms via skype, and (usually without them knowing it) teaching them the skills to find, sort, sift, remix, and express knowledge. As David and Doug both say, this is such an exciting time to be a librarian. I know I'm having a great time...and so are my students!

Libraries and technology

περισσότερα βιβλιοθηκονομικά comic strips εδώ

Τεκμήρια Προφορικής Ιστορίας ΙΙ

 
Δεν είναι εύκολο να καταγραφούν οι ερευνητές της προφορικής ιστορίας τη στιγμή κατά την οποία δεν έχει αναπτυχθεί επαρκής επιστημονικός διάλογος για να προσδιοριστεί το περιεχόμενο των όρων προφορική ιστορία, προφορικές μαρτυρίες, προφορικά αρχεία, αλλά & έννοιες, όπως η αξιοπιστία της μαρτυρίας & η υποκειμενικότητα. Πολύ περισσότερο όταν ο διάλογος αυτός δυσχεραίνεται από ποικίλους παράγοντες, όπως το γεγονός ότι οι ερευνητές ανήκουν σε διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους, κινούνται σε διαφορετικά θεωρητικά πλαίσια, προσανατολίζονται προς διαφορετικές θεματικές & είναι διασκορπισμένοι σε διάφορα σημεία της χώρας, χωρίς δίκτυα επικοινωνίας & συγκροτημένες συλλογικότητες. Πρόσθετη δυσκολία αποτελεί το γεγονός ότι η προφορική ιστορία δεν είναι θεσμοποιημένη στον ακαδημαϊκό & ερευνητικό χώρο, κατάσταση που αποτυπώνεται στη μικρή θέση που αυτή καταλαμβάνει στα προγράμματα σπουδών, τις επιστημονικές εκδηλώσεις, την επιστημονική παραγωγή & τη χαμηλή έως ανύπαρκτη χρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων.  

Κάποια από τα χαρακτηριστικά του χώρου της προφορικής ιστορίας αντανακλώνται πιο συγκεκριμένα στις συλλογικές προσπάθειες που εγγράφονται στο χώρο αυτό, σύμφωνα με όσα είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε. Οι προσπάθειες αυτές ακολουθούν δύο βασικές κατευθύνσεις: αφενός επικεντρώνονται στη συγκρότηση & λειτουργία ομάδων εργασίας, αφετέρου δε προσανατολίζονται προς την οργάνωση επιστημονικών εκδηλώσεων, όπως ημερίδες, συνέδρια & εκδόσεις. Η αναζήτηση της προφορικής μαρτυρίας ως μεθόδου για την ιστορική συγγραφή έχει συνδεθεί ευρύτερα με το ζήτημα της «στροφής –ή επιστροφής- στην υποκειμενικότητα», με την τάση ανάδειξης του ρόλου του υποκειμένου στην ιστορική διαδικασία, με την αναγνώριση του βιώματος στην διαμόρφωση της μνήμης κ της αφήγησης. 

Ωστόσο, είναι χρήσιμο να γίνεται διάκριση μεταξύ βιογραφίας (ή προσωπικής ιστορίας) & υποκειμενικότητας, εφόσον σκοπός δεν είναι να φωτιστούν οι προσωπικότητες των αφηγητών αλλά οι συλλογικές τους εμπειρίες. Επιπλέον δεν πρέπει να παραβλέπονται οι θεμελιώδης διαφορές μεταξύ προφορικότητας & κειμενικότητας, & συνεπώς να οι ομολογία των γραπτών & των προφορικών μαρτυριών να κρίνονται ως προς την αξία & όχι τόσο ως προς την λειτουργία τους. Η ανάδυση των προφορικών μαρτυριών ως προνομιακού εργαλείου για την συγγραφή της σύγχρονης ιστορίας έχει εγκαινιάσει έναν σημαντικό επιστημονικό διάλογο, που θέτει πολλαπλά ερωτήματα περί της φύσης & της χρήσης του υλικού που προέρχεται από την αφήγηση. Δύναται, για παράδειγμα, η ίδια η πληροφορία, η εκάστοτε συλλεχθείσα μνήμη να συνιστά ερμηνεία αφ εαυτώ, βασιζόμενη στις κατηγορίες άρθρωσης του λόγου του υποκειμένου; Ή μάλλον χρήζει ερμηνείας & γι αυτό δεν μπορεί παρά να χρησιμοποιεί την «μεταγλώσσα» των κοινωνικών επιστημών; 

Η φύση & η χρήση των προφορικών μαρτυριών εγείρουν περαιτέρω ζητήματα, που σχετίζονται με τον ρόλο & τις στοχεύσεις του κοινωνικού επιστήμονα & τον κοινωνικό σκοπό της ιστορίας. Η ανάδειξη του κλάδου ή καλύτερα της μεθοδολογίας της προφορικής ιστορίας –& της λεγόμενης «Ιστορίας από κάτω»- έχουν συνδεθεί με τον «εκδημοκρατισμό» των κοινωνικών επιστημών, διαδικασία που αφορά τόσο τις ίδιες τις θεματικές, αντικείμενα δηλαδή που στρέφονται στις κοινωνικά αποκλεισμένες ή περιθωριακές ομάδες, όποια & αν είναι τα κριτήρια που τις προσδιορίζουν (Φύλο, σεξουαλικότητα, εντοποιότητα, μεταναστευτική καταγωγή κ.ά.), όσο & τις μεθόδους, δηλαδή την αναζήτηση & αξιοποίηση των προφορικών μαρτυριών, αλλά & τις στοχεύσεις των ερευνών, δηλαδή την ανάδειξη της σημασίας των καθημερινών, αφανών ιστορικών υποκειμένων. 

Η αμφισβήτηση όμως των ουσιοκρατικών αντιλήψεων για τα κοινωνικά φαινόμενα δεν μπορεί να περιορίζεται στην απλή αντιστροφή των αξιολογικών κατηγοριών, όσο διαφωτιστική κι απαραίτητη κι αν υπήρξε η διαδικασία αυτή, διότι έτσι ανοίγει τον δρόμο της θεώρησης του «περιφερειακού», «αποκλεισμένου», «μειονοτικού», «προφορικού», ως περισσότερο «αληθινού», περισσότερο «αυθεντικού», εισάγοντας νέες ιεραρχήσεις κ εν τέλει μια νέα ουσιοκρατία. Η αναζήτηση & η αξιοποίηση τις αφηγηματικής έκφρασης των υποκειμένων, λοιπόν, θέτει ζητήματα που αφορούν στην προφορική μνήμη, τις δυσχέρειες που παρουσιάζονται στην συλλογή της, αλλά & τους περιορισμούς που βάζουν οι ίδιοι οι άνθρωποι στην αφήγηση της ιστορία τους.  

Αναφέρουμε ενδεικτικά κάποιες πρωτοβουλίες που σκιαγραφούν τα στάδια ανάπτυξης της προφορικής ιστορίας στην Ελλάδα & τους προσανατολισμούς των ατόμων & των φορέων που ασχολούνται με αυτήν. Μια πρώτη ομάδα εργασίας ήταν αυτή που συγκροτήθηκε με πρωτοβουλία του καθηγητή της Κλινικής Ψυχολογίας Κλήμη Ναυρίδη. Η λειτουργία της ξεκίνησε το 1988, στον Tομέα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, & από το 1991 συνεχίστηκε στο Tμήμα Επικοινωνίας & Μέσων Ενημέρωσης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στο πλαίσιο της ομάδας αυτής η προβληματική της προφορικής ιστορίας τέθηκε μάλλον έμμεσα, μέσω των ζητημάτων θεωρίας & μεθόδου των υπό εξέλιξη ερευνών & κυρίως όσων χρησιμοποίησαν τη βιογραφική μέθοδο, χωρίς όμως η προφορική ιστορία να βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός της. Ωστόσο η διεπιστημονική σύνθεση αυτής της ομάδας ανέδειξε & τη διεπιστημονική δυναμική της προφορικής ιστορίας ως χώρου του οποίου τα θεωρητικά & μεθοδολογικά εργαλεία αντλούν την προέλευσή τους αλλά & συγγενεύουν με ποικίλα πεδία των επιστημών του ανθρώπου.

Μια δεύτερη ομάδα εργασίας ήταν αυτή της «Επιτροπής Προφορικής Iστορίας» που συγκροτήθηκε στο πλαίσιο της Ελληνικής Αρχειακής Εταιρίας, με πρωτοβουλία της ιστορικού Αλέκας Μπουτζουβή, & της οποίας η λειτουργία κάλυψε την περίοδο από το 1990 έως το 1993. Αυτή αποτέλεσε την πρώτη ad hoc διεπιστημονική ομάδα εργασίας που διεκδίκησε την ταυτότητά της ως ομάδα προφορικής ιστορίας. Εκτός από τη συγκρότηση & λειτουργία αυτών των ομάδων, από το 1993 μπορούν να καταγραφούν στο χώρο ημερίδες & συνέδρια των οποίων τα θέματα εμφανίζουν άμεση συνάφεια με την προφορική ιστορία. Το ζήτημα των οπτικοακουστικών αρχείων τίθεται για πρώτη φορά σε δημόσιο διάλογο το 1993 κατά τη διάρκεια του Α΄ Συνεδρίου που οργάνωσε η ΕΡΤ, με τίτλο Η συμβολή των οπτικοακουστικών αρχείων στη διαμόρφωση ιστορικής μνήμης. 

Ένα χρόνο αργότερα, τον Απρίλιο του 1994, η ομάδα του Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου του Αιγαίου διοργάνωσε Διημερίδα, με θέμα Αφηγηματικότητα, Iστορία & Ανθρωπολογία & σαφείς αναφορές στην προφορική ιστορία. Ωστόσο η πρώτη ημερίδα με επίκεντρο του ενδιαφέροντός της την προβληματική της προφορικής ιστορίας, που αποτελεί συνέχεια της προσπάθειας που κατέβαλε η ομάδα της «Επιτροπής Προφορικής Ιστορίας», είναι η Διεθνής Ημερίδα που οργάνωσε το Tμήμα Iστορίας & Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών το Μάιο του 1997, με τίτλο Μαρτυρίες σε ηχητικές & κινούμενες αποτυπώσεις ως πηγή της ιστορίας. Την ίδια χρονιά εκδόθηκαν τα πρακτικά της εγκαινιάζοντας τη σειρά «Ιστορία-Προφορικές Mαρτυρίες». Η διεθνής αυτή ημερίδα έδωσε τη δυνατότητα στους Έλληνες επιστήμονες να έρθουν σε επαφή με τον προβληματισμό των Eυρωπαίων συναδέλφων τους από το χώρο της προφορικής ιστορίας & έθεσε, μεταξύ άλλων, προβλήματα ταξινόμησης & αρχειοθέτησης προφορικών αρχείων.  

Στις αρχές του 1998 το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών ξεκίνησε με τη συγκρότηση σχετικής ομάδας προφορικής ιστορίας & συνεχίστηκε με τη διεξαγωγή της Ημερίδας & τις δραστηριότητες που την ακολούθησαν. Συνοπτικά μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι μέχρι το 1997 η προφορική ιστορία συγκεντρώνει το ενδιαφέρον μεμονωμένων ερευνητών & φορέων, όπως του Τμήματος Επικοινωνίας & Μέσων Ενημέρωσης & του Τμήματος Ιστορίας & Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, του Τομέα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων & του Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου του Αιγαίου. Οι δραστηριότητες αυτές μας οδηγούν στην υπόθεση ότι η προφορική ιστορία αρχίζει να αποτελεί διακύβευμα μεταξύ των διαφόρων κλάδων των επιστημών του ανθρώπου. Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι:  

α) Η προφορική ιστορία ουσιαστικά απουσιάζει από τους θεσμούς της εκπαίδευσης. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, η εισαγωγή του μαθήματος της προφορικής ιστορίας έχει ξεκινήσει από το 1997. Στη συνέχεια, αρκετά Πανεπιστήμια της χώρας την έχουν συμπεριλάβει στα προγράμματα σπουδών τους, ως σεμιναριακό, κυρίως, ή μάθημα επιλογής & κατ’ εξαίρεση κορμού, ενώ συχνά γίνεται αναφορά στη χρήση των προφορικών μαρτυριών ως πηγής στο πλαίσιο άλλων μαθημάτων.Σήμερα διδάσκεται ως μάθημα κορμού ή επιλογής σε πολλά Πανεπιστήμια. Τα μαθήματα αυτά είναι: «Μνήμη & προφορική ιστορία» στο Πανεπιστήμιο Βόλου, «Μεθοδολογικές προσεγγίσεις στην ιστορία: Προφορικές μαρτυρίες ως πηγή» στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, «Προφορικές πηγές & πολιτισμική ταυτότητα» & «Μουσείο & προφορικές πηγές» στο Πανεπιστήμιο Iωαννίνων, «Προφορική μαρτυρία στην πηγή της Ιστορίας» στο Πανεπιστήμιο Kρήτης, «Προφορικές μαρτυρίες των κατοίκων της Δωδεκανήσου» στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου (στη Ρόδο). Αντίθετα, ο σχεδιασμός & η υλοποίηση προγραμμάτων προφορικής ιστορίας βρίσκονται σε αρχικό στάδιο & αποτελούν μεμονωμένη δραστηριότητα στα Πανεπιστήμια Ιωαννίνων & Βόλου.

β) Η προφορική ιστορία ουσιαστικά απουσιάζει & από τους θεσμούς έρευνας. Ορισμένα ερευνητικά κέντρα έχουν συμπεριλάβει την προφορική ιστορία στα ενδιαφέροντά τους, όπως το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού & το Αρχείο Προσφυγικού Eλληνισμού του Δήμου Καλαμαριάς, που ενδιαφέρονται, κυρίως, για τη συλλογή & διάσωση μαρτυριών. Το Κέντρο Λαογραφίας χρησιμοποιεί προφορικό υλικό στις έρευνές του χωρίς ιδιαίτερη έμφαση στην προφορική ιστορία. Το ΕΚΚΕ, τέλος, έχει λειτουργήσει, μέχρι στιγμής, ως χώρος ανίχνευσης & καταγραφής ενδιαφερόντων & διαθέσεων όσων εντάσσουν την ερευνητική τους δραστηριότητα στο χώρο της προφορικής ιστορίας. Έχει προσπαθήσει να δημιουργήσει ομάδες εργασίας προς την κατεύθυνση αυτή, αλλά δεν έχει προωθήσει, ακόμα, ερευνητικά προγράμματα προφορικής ιστορίας.  

γ) Παρατηρείται αδυναμία των ερευνητών του χώρου να συναντηθούν & να χαράξουν μια κοινή πορεία. Οι διεπιστημονικοί πυρήνες που αναπτύχθηκαν σε διαφορετικούς πανεπιστημιακούς χώρους, όπως Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Ιωαννίνων, Αιγαίου, λειτούργησαν μάλλον χωριστά ο ένας από τον άλλο. Στην καλύτερη περίπτωση, υπήρξαν απλές ανταλλαγές ομιλητών, πράγμα που συνδέεται προφανώς & με το γεγονός ότι οι ερευνητές αυτοί είναι διασκορπισμένοι σε διάφορα σημεία της χώρας, προέρχονται από διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους, τα ερευνητικά τους εγχειρήματα υπάγονται σε διαφορετικά θεωρητικά πλαίσια & ακόμα ότι θέτουν διαφορετικά ερωτήματα στο προφορικό υλικό.

δ) Παρατηρείται ρευστότητα των ορίων του χώρου της προφορικής ιστορίας που απορρέει από την έλλειψη ορισμού του περιεχομένου της, αλλά & από τη συγκρότηση του χώρου από ερευνητές που υιοθετούν διαφορετικές προσεγγίσεις στο πλαίσιο ποικίλων κλάδων των επιστημών του ανθρώπου –κυρίως ιστορίας, κοινωνιολογίας, κοινωνικής ψυχολογίας, κοινωνικής ανθρωπολογίας– & κάνουν διαφορετική χρήση των εργαλείων έρευνας. Μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις παρατηρείται κατάχρηση όχι μόνο της ελαστικής διεπιστημονικότητας που χαρακτηρίζει την προφορική ιστορία, αλλά & της δημοκρατικότητας που αποτελεί συστατικό στοιχείο της συγκρότησής της ως πεδίου. Το γεγονός αυτό απεικονίζεται αλλά & εξηγείται από το μη θεσμοθετημένο χαρακτήρα της, από την έλλειψη, δηλαδή, πανεπιστημιακών τμημάτων που να οδηγούν σε σχετικό πτυχίο, την έλλειψη επιστημονικών συλλόγων κ.λ.π.. ε) Κυρίαρχες θεματικές στο χώρο των ερευνών με προφορικές μαρτυρίες μέχρι σήμερα είναι αυτές που αναφέρονται στη δεκαετία του ’40, κυρίως στον Εμφύλιο, & αυτές που αφορούν το μεταναστευτικό κύκλο. Αυτό μπορεί να αποδοθεί σε δύο παράγοντες: Σε ό,τι αφορά τις έρευνες για τη δεκαετία του ’40, η ανάπτυξή τους πρέπει να συνδεθεί με την πολιτική συγκυρία που οδήγησε στη νομιμοποίηση του Κομμουνιστικού Κόμματος & την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, δίνοντας τη δυνατότητα στους νέους ερευνητές να ασχοληθούν με την ανεπίσημη ιστορία της άλλης πλευράς. Σε ό,τι αφορά τις έρευνες για τη μετανάστευση, η ανάπτυξή τους πρέπει να αποδοθεί στην κοινωνική συγκυρία που συνδέθηκε μεταπολεμικά με το μεταναστευτικό κύμα από & προς την Ελλάδα, Ελλήνων & ξένων μεταναστών, & οδήγησε ως εκ τούτου σε χρηματοδοτήσεις που αφορούσαν έρευνες για την ανίχνευση αυτών των φαινομένων. Βεβαίως, πρέπει να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο των ερευνών για τη μετανάστευση είναι μικρή η θέση των ερευνών που στηρίζονται σε προφορικές μαρτυρίες. 

πηγές: 
Ελευθερία Βασιλάκη, «Φύλο, μνήμη και πολιτική: Η γυναίκες στην μεταξική κοινωνία», π. Τα Ιστορικά, τ.48, 2008,σ. 92-97 

Αλέκα Μπουτζουβή και Μαρία Θανοπούλου, Η προφορική Ιστορία στην Ελλάδα. Οι εμπειρίες μιας δύσκολης πορείας, π. Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, τ. 107, 2002, σ. 3-21

Σελιδοδείκτης του μήνα