Το γλωσσάρι "Α-Ω" του ΕΠΣΕΤ

 

Το Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΠΣΕΤ) προσφέρει σήμερα ένα ολοκληρωμένο περιβάλλον με δυνατότητες αναζήτησης και πρόσβασης σε πλούσιο επιστημονικό περιεχόμενο, υπηρεσίες πληροφόρησης για τη σύγχρονη ερευνητική δραστηριότητα και πλήθος από άλλες υπηρεσίες στην επιστημονική, εκπαιδευτική και επιχειρηματική κοινότητα της χώρας.

Παραθέτουμε κάποιες από τις δράσεις του ΕΠΣΕΤ και του ΕΚΤ, όπως αποτυπώνονται στο γλωσσάρι "Α-Ω" του ΕΠΣΕΤ

ΑΒΕΚΤ

Το Σύστημα Αυτοματισμού Βιβλιοθηκών (ΑΒΕΚΤ) αποτελεί λογισμικό το οποίο δημιουργήθηκε από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) προκειμένου να συμβάλλει στην οργάνωση των αυτοματοποιημένων καταλόγων των βιβλιοθηκών καθώς και στη διάθεση των βιβλιογραφικών τους δεδομένων. Στη ροή των εργασιών που ακολουθούνται στο ΑΒΕΚΤ λαμβάνονται υπόψη οι πρακτικές και οι ανάγκες των ελληνικών βιβλιοθηκών. H ανάπτυξη του συστήματος βασίζεται σε διεθνή πρότυπα και κανόνες, γεγονός που ενισχύει τη συνεργασία βιβλιοθηκών σε περιεχόμενο και υπηρεσίες.

 

ABEKT - eopac

H νέα διαδικτυακή υπηρεσία "ΑΒΕΚΤ e-opac" για τη διαχείριση και τη διάθεση του ψηφιακού περιεχομένου των  βιβλιοθηκών  σήμερα αναπτύσσεται και διατίθεται πιλοτικά από το ΕΚΤ. Η υπηρεσία αφορά τη διαχείριση βιβλιογραφικών εγγραφών και της αντίστοιχης πλήρης ψηφιακής τους έκδοχής καθώς και τη διάθεση τους μέσα από ένα ευέλικτο και ιδιαίτερα φιλικό περιβάλλον αναζήτησης και πλοήγησης στο διαδίκτυο.

DART - Europe 

Το DART-Europe είναι ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο ερευνητικών βιβλιοθηκών και κοινοπραξιών βιβλιοθηκών ανά την Ευρώπη, που συνεργάζονται με στόχο να προωθήσουν τη διαδικτυακή πρόσβαση στις διδακτορικές διατριβές της Ευρώπης. Οι διατριβές που έχουν εκπονηθεί σε ευρωπαικά ακαδημαικά και ερευνητικά ιδρύματα συγκεντρώνονται στην ενιαία διαδικτυακή πύλη του DART-Europe. H πρωτοβουλία υποστηρίζεται από το LIBER (Ligue des Bibliothèques Européennes de Recherche) και αποτελεί την Ευρωπαϊκή Ομάδα Εργασίας του NDLTD (Networked Digital Library of Theses and Dissertations). Απαραίτητο συστατικό του εγχειρήματος αυτού είναι η ανταλλαγή τεχνογνωσίας μεταξύ των φορέων που ανήκουν στο Dart-Europe.   Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) συμμετέχει στο DART-Europe και διοχετεύει τις ελληνικές διατριβές του Eθνικού Αρχείου Διδακτορικών Διατριβών (ΕΑΔΔ) στη δικτυακή πύλη του DART.

OpenAire

Η διαδικτυακή πύλη OpenAIRE αναπτύσσεται στο πλαίσιο του ομώνυμου έργου και παρέχει ανοικτή πρόσβαση σε επιστημονικές δημοσιεύσεις που προκύπτουν από έργα που συγχρηματοδοτούνται από το 7ο ΠΠ, και ειδικότερα, από τα προγράμματα "Υγεία", "Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών", "Ενέργεια", "Περιβάλλον", "Κοινωνικο-οικονομικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες", "Ιδέες", "Ερευνητικές Υποδομές" και "Επιστήμη στην Κοινωνία". Το έργο υποστηρίζει και υλοποιεί το Πιλοτικό Πρόγραμμα της ΕΕ για την Ανοικτή Πρόσβαση στο 7ο ΠΠ (Open Access Pilot in FP7) και τις σχετικές Οδηγίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ERC Scientific Council Guidelines for Open Access). Το ΕΚΤ συμμετέχει ως Κέντρο Ανοικτής Πρόσβασης για την Ελλάδα και υποστηρίζει τους Έλληνες επιστήμονες που επιθυμούν να καταθέσουν σε αποθετήρια ανοικτής πρόσβασης τις δημοσιεύσεις τους.
 

Creative Commons 

Οι άδειες Creative Commons  εκδίδονται από την ομώνυμη μη κερδοσκοπική οργάνωση Creative Commons που είναι αφιερωμένη στην επέκταση των πνευματικών δικαιωμάτων και στον νόμιμο διαμοιρασμό των πνευματικών έργων. Με σκοπό να ξεπεραστούν τα προβλήματα που οι τρέχοντες νόμοι περί πνευματικής ιδιοκτησίας δημιουργούν για την ελεύθερη διανομή πληροφορίας, οι άδειες αυτές -μέσω ποικίλων σχημάτων χορήγησης- επιτρέπουν στους δημιουργούς να δηλώνουν εύκολα ποια δικαιώματα διατηρούν και ποιά παραμερίζουν προς όφελος άλλων δημιουργών. Το εγχείρημα παρέχει άδειες πνευματικών δικαιωμάτων διαφόρων τύπων, τις οποίες οι δημιουργοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν κατά την δημοσίευση των έργων τους στο διαδίκτυο.  Όλες αυτές οι προσπάθειες, και ακόμη περισσότερες, γίνονται για να αντιμετωπίσουν τα αποτελέσματα της κυρίαρχης και όλο και περισσότερο περιοριστικής  σύγχρονης κουλτούρας αδειών χρήσης.

Ανοικτά δημόσια Δεδομένα 

Δεδομένου ότι τα στοιχεία και οι πληροφορίες που διαθέτουν οι φορείς της δημόσιας διοίκησης έχουν παραχθεί με χρήματα και πόρους των πολιτών,  είναι  απαραίτητο να είναι προσβάσιμα από όλους χωρίς θεσμικούς και τεχνικούς φραγμούς. Τα τελευταία χρόνια ενισχύονται και στην Ελλάδα οι πολιτικές για την ευρύτερη δυνατή διάθεση και περαιτέρω χρήση των Δημοσίων Δεδομένων. Τα ανοικτά Δημόσια Δεδομένα αποτελούν μοχλό οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης με διαφόρους τρόπους:  είτε ως αυτοτελές οικονομικό αγαθό (π.χ. ως πρώτη ύλη για τη δημιουργία υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας στην εκπαίδευση) είτε ως επικουρικό μέσο για τη μείωση του κόστους και την αύξηση της παραγωγικότητας στη δημόσια διοίκηση (π.χ. με τη συλλογή, διάθεση και διαρκή δημόσια αξιολόγηση οικονομικών δεδομένων απο διάφορες δημοσίες υπηρεσίες). Τέλος, μπορούν να αποτελέσουν  στοιχείο για την  εύρυθμη λειτουργία της αγοράς (π.χ  με δημοσιοποίηση των όρων και της προόδου των δημοσίων συμβάσεων).

Ανοικτή Πρόσβαση

Ανοικτή Πρόσβαση είναι η ελεύθερη, άμεση, διαρκής και απαλλαγμένη από τέλη και τους περισσότερους περιορισμούς πνευματικών δικαιωμάτων, διαδικτυακή πρόσβαση σε ψηφιακό ακαδημαϊκό και επιστημονικό περιεχόμενο. Οι αναγνώστες και χρήστες του διαδικτύου μπορούν να χρησιμοποιούν ελεύθερα το διατιθέμενο υλικό για ερευνητικούς, εκπαιδευτικούς και άλλους σκοπούς. Πρωταρχικός σκοπός της κίνησης της Ανοικτής Πρόσβασης  είναι η διευκόλυνση της ανταλλαγής επιστημονικών πληροφοριών.  

Διαλειτουργικότητα Δεδομένων 

Διαλειτουργικότητα είναι η δυνατότητα ενός προϊόντος ή συστήματος να συνδέεται και να λειτουργεί με άλλα συμβατά συστήματα. Η ανάπτυξη και λειτουργία ολοκληρωμένων ηλεκτρονικών υπηρεσιών για πολίτες και επιχειρήσεις βασίζεται στην επίτευξη διαλειτουργικότητας ανάμεσα στα διαφορετικά πληροφοριακά συστήματα που αναπτύσσονται από ποικίλους οργανισμούς και σε διαφορετικές χώρες. Τα πρότυπα τεχνολογικής διαλειτουργικότητας σήμερα προκύπτουν από τις εργασίες των αντίστοιχων διεθνών οργανισμών προτυποποίησης (IDABC, CEN, UN-CEFACT, κ.λπ.) και αφορούν το σύνολο των οργανισμών της Δημόσιας Διοίκησης που χρησιμοποιούν Πληροφοριακά Συστημάτά για την διαχείρηση πληροφοριών για τους πολίτες  και την παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Ενδεικτικά, το ΕΚΤ αναπτύσσει τα τεχνικά πρότυπα υλοποίησης για τα ελληνικά σύγχρονα συστήματα πληροφόρησης  σχετικά με την ερευνητική δραστηριότητα (CRIS) σύμφωνα με το μοντέλο διαλειτουργικότητας δεδομένων CERIF (Common European Research Information Format). Επίσης, στα αποθετήρια του ΕΚΤ έχουν υιοθετηθεί κοινά σχήματα μετα-δεδομένων και πρότυπα διαλειτουργικότητας που εξασφαλίζουν ομοιόμορφη πρόσβαση στο υλικό και επιτρέπουν τη διαχείριση μεγάλου εύρους τύπων ηλεκτρονικού περιεχομένου.

Εθνικό Αρχείο Διαδακτορικών Διατριβών

 Στον συγκεκριμένο δικτυακό τόπο συγκεντρώνονται οι διδακτορικές διατριβές που έχουν εκπονηθεί στα ελληνικά πανεπιστήμια και σε πανεπιστήμια του εξωτερικού από Έλληνες διδάκτορες. Το ηλεκτρονικό αποθετήριο του Εθνικού Αρχείου Διδακτορικών Διατριβών που διατηρεί θεσμικά το ΕΚΤ, περιλαμβάνει σήμερα περισσότερες από 26.000 βιβλιογραφικές εγγραφές, με στοιχεία όπως: τίτλος, περίληψη, συγγραφέας (όνομα διδάκτορα), επιστημονικό πεδίο, ημερομηνία, εκπαιδευτικό ίδρυμα, επιτροπή, λέξεις-κλειδιά, χώρα, γλώσσα, κ.ά. Ο επισκέπτης έχει την δυνατότητα πρόσβασης στο πλήρες κείμενο περισσότερων από 16.500 διατριβών (στοιχεία Μαρτίου 2012) και τη δυνατότητα πλοήγησης και σύνθετης αναζήτησης σε όλοκληρο το αρχείο διατριβών ανα θεματική  ενότητα, όνομα συγγραφέα κτλ. Παράλληλα, το έντυπο αρχείο 28.000 διδακτορικών διατριβών διατηρείται στην Βιβλιοθήκη Επιστήμης και Τεχνολογίας του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ).

Εικονικά Ερευνητικά Περιβάλλοντα

 Τα Εικονικά Ερευνητικά Περιβάλλοντα (ΕΕΠ) ή Virtual Research Environments (VREs) είναι σύνολα διαλειτουργικών εφαρμογών, δικτυακών εργαλείων και υπηρεσιών, συστημάτων και διαδικασιών που διευκολύνουν και ενισχύουν τη διεξαγωγή συνεργατικής έρευνας πέρα απο γεωγραφικούς περιορισμούς. Τα ΕΕΠ βασίζονται σε υποδομές ψηφιακού περιεχομένου και παρέχουν πλήθος εργαλείων για την αποτελεσματική διεξαγωγή της έρευνας. Τα ΕΕΠ μπορεί να εξυπηρετούν τους σκοπούς ενός συγκεκριμένου ερευνητικού έργου, την έρευνα ενός ολόκληρου φορέα, την έρευνα ομάδων που ανήκουν σε διαφορετικούς φορείς. Οι κοινότητες που χρησιμοποιούν τα ΕΕΠ ονομάζονται Εικονικές Ερευνητικές Κοινότητες (Virtual Research Communities).

Ελεύθερο Λογισμικό / Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα 

Ο όρος "Ελεύθερο Λογισμικό / Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα" (ΕΛ/ΛΑΚ) περιλαμβάνει το Ελεύθερο Λογισμικό (ΕΛ) και το Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα (ΛΑΚ). Και οι δύο αυτοί όροι περιγράφουν λογισμικό με παρόμοια μοντέλα ανάπτυξης και διάθεσης μέσω ειδικών αδειών που επιτρέπουν στους χρήστες να μελετήσουν, να τροποποιήσουν και να βελτιώσουν το λογισμικό. Ο τεχνικός τρόπος με τον οποίο επιτυγχάνεται αυτό είναι η διαθεσιμότητα του πηγαίου κώδικα (source code). Η κύρια διαφορά είναι ότι ο όρος Ελεύθερο Λογισμικό εστιάζει στις ελευθερίες που παρέχονται στον χρήστη μέσω της αδειοδότησης, ενώ το Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα δίνει έμφαση στο τεχνικό σημείο της διαθεσιμότητας του πηγαίου κώδικα και της δυνατότητας συνεργατικής ανάπτυξης. Στην Ελλάδα, η προώθηση και ανάπτυξη του ΕΛ/ΛΑΚ υποστηρίζεται από τη μη κερδοσκοπική Εταιρεία Ελεύθερου Λογισμικού/Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα (ΕΕΛ/ΛΑΚ), που ιδρύθηκε το 2008 από 25 Πανεπιστήμια, Ερευνητικά Κέντρα και Τεχνολογικά Ιδρύματα, μεταξύ των οποίων και το Eθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ).
 

Η ζωφόρος του Παρθενώνα

 Η ψηφιακή αναπαράσταση της ζωφόρου του Παρθενώνα προσφέρει μια εικονική ξενάγηση σε ένα έργο τεράστιας αρχαιολογικής αξίας. Η ψηφιακή εφαρμογή αναπτύχθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού (Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης) και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ). Στον δικτυακό τόπο της ζωφόρου έχουν συγκεντρωθεί και υπομνηματισθεί, στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, φωτογραφίες όλων των σωζόμενων λίθων της ζωφόρου των μουσείων Ακρόπολης, Βρετανικού και Λούβρου, οι οποίες έχουν συμπληρωθεί με τα σωζόμενα σχέδια του J.Carrey (1674) και του J. Stuart (1751).  Το περιεχόμενο της εφαρμογής είναι οργανωμένο σε τρεις ενότητες με τους τίτλους:  Ο Παρθενώνας - Γνωρίστε τη Ζωφόρο - Παίξτε με τη Ζωφόρο. Παράλληλα με την εφαρμογή έχει αναπτυχθεί από το ΕΚΤ και το Αποθετήριο της Ζωφόρου του Παρθενώνα, ένα απαραίτητο εργαλείο τόσο για τον αρχαιολόγο-μελετητή, όσο και για τον καθηγητή, τον ερευνητή, τον φοιτητή. Το περιεχόμενο του Αποθετηρίου έχει ενταχθεί στην ευρωπαϊκή ψηφιακή βιβλιοθήκη Europeana.

Ηλεκτρονικά Αποθετήρια ΕΚΤ 

 Πρόκειται για ψηφιακές βάσεις δεδομένων στο διαδίκτυο που παρέχουν ελεύθερη και χωρίς περιορισμό πρόσβαση σε επιστημονικό και ερευνητικό υλικό (πλήρη κείμενα και μεταδεδομένα). Υπάρχουν δυο τύποι αποθετηρίων: τα θεματικά αποθετήρια με ψηφιακό υλικό που καλύπτει ένα συγκεκριμένο επιστημονικό κλάδο (π.χ. το αποθετήριο "Πανδέκτης") και τα ιδρυματικά αποθετήρια, που συνήθως υλοποιούνται και υποστηρίζονται από κάποιο ακαδημαϊκό οργανισμό ή ερευνητικό φορέα (π.χ. το αποθετήριο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών  "Ηλιος"). Τα ηλεκτρονικά αποθετήρια ανοικτής πρόσβασης έχουν τις ρίζες τους σε πρωτοβουλίες που σχετίζονται με την ελεύθερη διάθεση αρχείων και περιεχομένου όπως το Open Archives Initiative και το "self-archiving initiative".

Ήλιος

Το Αποθετήριο Ήλιος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) αναπτύχθηκε από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) για να περιλάβει το επιστημονικό υλικό (άρθρα, βιβλία, αρχεία ήχου και εικόνας, posters, μονογραφίες, ευρεσιτεχνίες, εκπαιδευτικό υλικό, τεχνικές εκθέσεις, πρακτικά συνεδρίων, κ.ά.) του ΕΙΕ. Περισσότερες από 4.000 εγγραφές μεταδεδομένων για επιστημονικά δημοσιεύματα είναι ήδη διαθέσιμες, και περίπου 1.000 συνοδεύονται από πλήρες κείμενο. Το Αποθετήριο, (διαθέσιμο στα ελληνικά και στα αγγλικά) εμπλουτίζεται συνεχώς και ταυτόχρονα αυξάνεται ο αριθμός των δημοσιευμάτων για τα οποία επιτρέπεται ελεύθερη πρόσβαση στο πλήρες κείμενο.

Open Archives

Το openarchives.gr αποτελεί κεντρική μηχανή αναζήτησης στο σύνολο των ελληνικών ψηφιακών βιβλιοθηκών και ιδρυματικών αποθετηρίων. Εκτός από τις υποδομές περιεχομένου του ΕΚΤ, η μηχανή αναζήτησης αυτή πραγματοποιεί ταυτόχρονη αναζήτηση σε 56 ακόμα ελληνικές ψηφιακές βιβλιοθήκες και αποθετήρια. Το ευρετήριό του περιέχει 413.251 έγγραφα και ενημερώνεται καθημερινά με νέες καταχωρήσεις. Την ευθύνη λειτουργίας και ανάπτυξης του openarchives.gr έχει το ΕΚΤ. Το openarchives.gr σχεδιάστηκε, υλοποιήθηκε και τέθηκε σε λειτουργία το 2006 από τον Ευάγγελο Μπάνο. Η ανάπτυξη του openarchives.gr, με νέα χαρακτηριστικά, πραγματοποιείται, από τον Μάιο του 2011, από το ΕΚΤ σε συνεργασία με τον Ευάγγελο Μπάνο, στο πλαίσιο του έργου "Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΠΣΕΤ) - Κοινωνικά Δίκτυα και Περιεχόμενο Παραγόμενο από Χρήστες".

Τεχνολογίες web 2.0

 Ο όρος Web 2.0 (Ιστός 2.0), χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη "δεύτερη γενιά" υπηρεσιών του Παγκόσμιου Ιστού. Η τεχνολογία web 2.0 διευκολύνει την αλληλεπίδραση μεταξύ των χρηστών και τη συνεργασία για τον διαμοιρασμό περιεχομένου. Πρόκειται για τεχνολογία που θέτει ως επίκεντρο τον χρήστη, ο οποίος μπορεί να παρεμβαίνει και να διαμορφώνει το περιεχόμενο ιστοσελίδων μέσω διαδραστικών εφαρμογών. Χαρακτηριστικές εφαρμογές του Web 2.0 είναι τα κοινωνικά μέσα (youtube), οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης (facebook, twitter κ.ά.) τα wiki, τα blog και πλήθος άλλων εφαρμογών. Μέσα από εξειδικευμένα εργαλεία, όπως η αναζήτηση (search), το tag, η παράθεση links ή το authoring,  οι χρήστες μπορούν να δημιουργήσουν ψηφιακό περιεχόμενο αλλά και να ανανεώσουν, να μοιραστούν ή  να διαγράψουν το περιεχόμενο που δημιούργησαν. Οι εφαρμογές αυτές ενδυναμώνουν τον ρόλο του χρήστη στη διαμόρφωση και διακίνηση της πληροφορίας.

Ψηφιακό Περιεχόμενο

 Με τον όρο "Ψηφιακό Περιεχόμενο" αναφερόμαστε στην ψηφιακή πληροφορία που διατίθεται σε ποικιλία μορφών (κείμενα, οπτικοακουστικό υλικό κ.λπ.). Χαρακτηριστικά,στοιχεία για τη διαχείριση του ηλεκτρονικού περιεχομένου είναι η μορφή του, το μέγεθος, η συχνότητα ανανέωσης και προσαρμογής του, η κρισιμότητα, η σημασία του, η διαβαθμισμένη πρόσβαση σε αυτό, οι ανάγκες διανομής του, οι τρόποι ανάγνωσής του και η συμβατότητά του με άλλες μορφές περιεχομένου. Σε μια εποχή που η ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών σε αξιόπιστο, ποιοτικό ψηφιακό περιεχόμενο  γίνεται ολοένα και πιο αναγκαία προϋπόθεση για τη συλλογική πρόοδο, στο ΕΠΣΕΤ μας απασχολούν κρίσιμα ζητήματα που αφορούν τη διάθεση της επιστημονικής πληροφορίας ως δημόσιο αγαθό αλλά και τη μακροχρόνια διατήρησή της μέσα από εξελιγμένα πληροφοριακά συστήματα. Το ηλεκτρονικό περιεχόμενο στο δικτυακό τόπο του ΕΠΣΕΤ αποτελείται από υλικό των αποθετηρίων, των εκδόσεων και των ψηφιακών βιβλιοθηκών και εμπλουτίζεται σε συνεχή βάση.

Ψηφιοθήκη ΕΠΣΕΤ
Η Ψηφιοθήκη του Εθνικού Πληροφοριακού Συστήματος Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΠΣΕΤ) βρίσκεται στον δικτυακό τόπο του ΕΠΣΕΤ και λειτουργεί ως ένα κεντρικό σημείο στο οποίο κανείς μπορεί να βρει ταξινομημένα κείμενα με τις μελέτες και εκδόσεις που παράγει το έργο, ποικιλία εγγράφων σχετικά με το ΕΠΣΕΤ και τις ερευνητικές υποδομές στην Ευρώπη, εργασίες, παρουσιάσεις και πλούσιο ηλεκτρονικό υλικό σχετικό με τις δράσεις του ΕΠΣΕΤ.

περισσότερα εδώ