Πανόραμα της Ελληνικής Βιβλιοθηκονομικής Πραγματικότητας

 
Βιβλιοθηκονομία εν Ελλάδι εν έτη 2009, αυτή τη φορά δια χειρός του κ. Ζάχου Γ. Για να έχουμε μια σφαιρική εικόνα για τα τεκταινόμενα στις Βιβλιοθήκες τις χώρας και επειδή εξακολουθούν μερικοί να δυσπιστούν για το άνεμο δημιουργίας που πνέει στις Βιβλιοθήκες της χώρας μας σας ερεύνησα και σας ενημερώνω ότι: 

1. Οι υποσχέσεις για επίλυση του θέματος της απασχόλησης των εργαζόμενων στις Βιβλιοθήκες μας μέσω έργων ΕΠΕΑΕΚ λύθηκε. Νέα υπόσχεση για πληρωμή μέχρι τον Μάιο ( Αυτή μάλλον θα γίνει). Βλέπε: http://www.vivliothikonomos.blogspot.com/ Για το μέλλον βλέπουμε. 

2. Νέα έργα Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών ( Από Γενάρη πάμε σε Σεπτέμβρη και βλέπουμε). 

3. Πρόγραμμα Stage στις Δημόσιες Βιβλιοθήκες. Υλοποιείται με τον καλύτερο τρόπο. Π.χ. μου ανέφεραν ότι σε μεγάλη Δημόσια Βιβλιοθήκη Ιστορικής Πόλης απασχολούν Αισθητικούς για Βιβλιοθηκονόμους. Βλέπε http://symvasiouxoi-lib.blogspot.com/ 

4. Πρόγραμμα Κινητών Βιβλιοθηκών. Κινούνται από μόνες τους χωρίς προσωπικό. Και για ενθύμιο μας στέλνουν κρεμαστά κορδόνια, mouse pads και μαγνητάκια για ενθύμιο ότι κάποτε υπήρξαν. Βλέπε: Έγγραφο του ΕΚΤ Αριθμ. Πρωτ. 147/11-3-2009 στα πλαίσιο του έργου «Ολοκλήρωση των έργων των Κινητών Βιβλιοθηκών-ΕΚΤ/ΕΙΕ». 

5. Ψηφιοποίηση υλικού Δημοσίων Βιβλιοθηκών: Χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί την μάνα. ( Ας είναι καλά η Globo και οι κουμπάροι). 

6. Προσυνέδριο IFLA. Αν η εργασία σου περάσει την κρισάρα των ιερών τεράτων της Ελληνικής Βιβλιοθηκονομίας που θα την κρίνουν, θα εμφανιστείς και στο site του Προσυνεδρίου. Μέχρι τότε περίμενε: http://www.ypepth.gr/iflagr . Υλικό προσεχώς. Προσοχή στο Copyright του Site. 

7. Γενικό Συμβούλιο Βιβλιοθηκών. Τώρα που έγινε Γενικό Συμβούλιο Βιβλιοθηκών, Γενικών Αρχείων και Εκπαιδευτικής Ραδιοτηλεόρασης δεν προλαβαίνουμε τις διαμορφούμενες πολιτικές. 

8. Σχολικές Βιβλιοθήκες: Κοσμογονία. Βλέπε http://symvasiouxoi-lib.blogspot.com/ και πολλές άλλες πηγές. 

9. Εκλογή Γενικού Διευθυντή των ΓΑΚ: «Ας είναι καλά το φυτώριο». 

10. Εκλογή Γενικού Διευθυντή στην Εθνική Βιβλιοθήκη: «Όταν μεγαλώσει το φυτό».

Τα συμπεράσματα δικά σας

Νάιτζελ Σάντμπολτ: Να ορίσουμε ξανά την έννοια της ιδιωτικότητας

 

Συνέντευξη του καθηγητή τεχνητής νοημοσύνης κ. Ντ. Σάντμπολτ στη δημομοσίογράφο κ. Κ. Οικονομάκου και την εφημερίδα Ελευθεροτυπία (25-10-2008) 

Καθώς όλο και μεγαλύτερο τμήματα της ζωής μας μεταναστεύουν στο διαδίκτυο και ενώ η τεχνολογία γίνεται διεισδυτικότερη, το προσωπικά δεδομένα μας γίνονται όλο και πιο ευάλωτα. Ο Ντ. Σάντμπολτ, καθηγήτης Τεχνητής Νοημοσύνης στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, εξηγεί πώς μπορούμε να τα προστατεύσουμε, διεκδικόντας τα διακιώματα και αναλαμβάνοντας της ευθύνες μας. 

Στο Πανοπτικόν, τη φυλακή που οραματίστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα ο πολιτικός φιλόσοφος Τζέρεμι Μπένθαμ, οι κρατούμενοι είναι εφικτό να επιτηρούνται αδιάκοπα και το ξέρουν, δεν γνωρίζουν όμως πότε αυτό συμβαίνει -είναι σε μόνιμη κατάσταση ορατότητας. Κι εμείς το ίδιο. «Οι ψηφιακές τεχνολογίες έχουν οικοδομήσει έναν χώρο που φέρνει έντονα στο νου το Πανοπτικόν», παρατηρεί ο Νάιτζελ Σάντμπολτ, στο πρόσφατο βιβλίο του «The Spy in the Coffee Machine. The End of Privacy As We Know It» (Ο κατάσκοπος στην καφετιέρα. Το τέλος της ιδιωτικότητας όπως την ξέραμε, εκδ. Oneworld). «Δεν υπάρχει λόγος να πάρουμε τα βουνά», λέει ο ίδιος, αλλά καλό είναι να ξέρουμε πώς μπορούν να αξιοποιηθούν τα ψηφιακά ίχνη που αφήνουμε διαρκώς πίσω μας. «Πρέπει να έχουμε συνείδηση της ψηφιακής μας ύπαρξης, να γνωρίζουμε τα δικαιώματά μας, να μπορούμε να εισάγουμε πληροφορίες, να αποσύρουμε πληροφορίες ή να τις διορθώνουμε αν κάπου υπάρχει λάθος».

Με ποιον τρόπο αλλάζει στις μέρες μας η έννοια της ιδιωτικότητας; «Στην Αγγλία σήμερα έχουμε τη μεγαλύτερη πυκνότητα από κάμερες κλειστού κυκλώματος στον κόσμο. Στο Λονδίνο κάθε άνθρωπος κινηματογραφείται εκατοντάδες φορές μέσα σε μια μέρα, άρα μιλάμε πια για ένα διαρκώς αυξανόμενο ποσοστό πληροφοριών, που συγκεντρώνεται για τον καθένα από εμάς, όχι μόνο στο Διαδίκτυο αλλά και σε ψηφιακές κάμερες. Αν και η κατάσταση διαφέρει από χώρα σε χώρα, νομίζω πως πολύ σύντομα θα μας προλάβουν κι όσες έχουν μείνει λίγο πίσω. Στο μεταξύ, όμως, οι πάντες πια κυκλοφορούν συνεχώς με μια κάμερα και υπάρχει αυτή η πολύ ωραία ιδέα που ονομάζεται "sousveillance" -παρακολούθηση από κάτω προς τα πάνω- όπου συγκεντρώνουν πια πληροφορίες και οι πολίτες. Έπειτα είναι οι πολίτες-δημοσιογράφοι που συλλαμβάνουν στιγμιότυπα ακόμη και με τα κινητά τους τηλέφωνα και στη συνέχεια τα ανεβάζουν στο Διαδίκτυο. Όλα αυτά σημαίνουν πως η έννοια της ιδιωτικότητας θα αρχίσει να αλλάζει. Έτσι όπως την αντιλαμβανόμαστε, η ιδιωτικότητα, είναι μάλλον πρόσφατη έννοια. Κατά κάποιον τρόπο επιστρέφουμε στην αντίληψη που υπήρχε για την ιδιωτικότητα στα χωριά, όπου όλοι ήξεραν τις υποθέσεις των άλλων. Και το σημαντικότερο ερώτημα που προκύπτει δεν είναι το αν μπορούμε να φρενάρουμε αυτή την εξέλιξη, αλλά τι είδους νέες κοινωνικές συμβάσεις, τι είδους νέοι νόμοι και ποιες τεχνολογίες θα είναι σε θέση να ανταποκριθούν σε μια λογική προσδοκία ιδιωτικότητας. Πρώτα, όμως, πρέπει να συμφωνήσουμε γύρω από το ποια θα ήταν μια λογική προσδοκία ιδιωτικότητας. Αυτά είναι κρίσιμα κοινωνικά ερωτήματα».  

Να φανταστούμε το web 2.0 σαν το ψηφιακό ανάλογο του δημόσιου χώρου κι έτσι να έχουμε αντίστοιχες προσδοκίες ιδιωτικότητας; «Με μία έννοια, ναι, βρίσκεσαι σε δημόσιο χώρο, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα έπρεπε να ανησυχείς ή να διατηρείς κάποια δικαιώματα όσον αφορά την περιφρούρηση της ιδιωτικότητάς σου έως κάποιο βαθμό. Στο web 2.0 έχεις τη δυνατότητα να πάρεις μια σειρά από αποφάσεις -από τη στιγμή που ένα site παραγωγής περιεχομένου από τους χρήστες είναι εφοδιασμένο με ρυθμίσεις για την προστασία της ιδιωτικότητας, ο χρήστης-παραγωγός μπορεί να προσαρμόσει τις προδιαγραφές ασφαλείας. Σε ένα site σαν το Facebook, για παράδειγμα, μπορείς να επιλέξεις να προσαρμόσεις τις ρυθμίσεις όπως επιθυμείς. Βέβαια, είναι γνωστό πως οι περισσότεροι άνθρωποι γενικώς αποδέχονται τις έτοιμες ρυθμίσεις του συστήματος, χωρίς απαραιτήτως να συνειδητοποιούν τι είδους πληροφορίες παρέχουν ελεύθερα, είτε σχετικά με το πρόσωπό τους, είτε σχετικά με τους φίλους τους. Είναι πια γνωστές οι ιστορίες για ανθρώπους που πήγαν σε συνεντεύξεις για να πιάσουν δουλειά και δεν προσλήφθηκαν εξαιτίας κάποιας πληροφορίας ή φωτογραφίας τους που είχε δει σε siteτ κοινωνικής δικτύωσης ο άνθρωπος που τους έπαιρνε συνέντευξη. Έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα, λοιπόν, θα μπορούσα να φανταστώ μιαν άτυπη κοινωνική σύμβαση, που θα ορίζει πως πληροφορίες που είναι δημοσιευμένες σε site κοινωνικής δικτύωσης δεν θα λαμβάνονται υπόψη ως κριτήρια πρόσληψης. Γνωρίζω, μάλιστα, πως μια-δυο εταιρείες ήδη το εφαρμόζουν. Γιατί όχι, άλλωστε; Οι κοινωνικές συμβάσεις προκύπτουν όταν όλοι συμφωνούμε πως αυτό είναι το σωστό - να στεκόμαστε στην ουρά ή να μη φτύνουμε στο δρόμο, για παράδειγμα. Έχουμε έτσι μια σειρά από άτυπους κανόνες που συγκροτούν έναν πολύ αποτελεσματικό τρόπο αστυνόμευσης της συμπεριφοράς». Όταν γινόμαστε μέλη σε site κοινωνικής δικτύωσης, είναι λογικό να απαιτούμε να περιφρουρούμε αυστηρά την ιδιωτικότητά μας; «Όταν συμμετέχουμε σε τέτοια site οφείλουμε να είμαστε καλά ενημερωμένοι, ώστε να είμαστε σε θέση να αποφασίζουμε υπεύθυνα ποιες πληροφορίες θα επιτρέψουμε να κυκλοφορήσουν ελεύθερα, χωρίς να εκτεθούμε. Τέτοιου είδους αποφάσεις αρχίζουν πλέον να μας απασχολούν σοβαρά, καθώς η τεχνολογία μας διαρκώς διευρύνει και θα εξακολουθεί να διευρύνει τις δυνατότητές μας να καταχωρίζουμε, να δημοσιεύουμε, να συσχετίζουμε και να αποθηκεύουμε πληροφορίες. Έτσι, αν υπάρχουν προσωπικές πληροφορίες που είμαστε σίγουροι πως επιθυμούμε να παραμείνουν μυστικές, είτε δεν θα πρέπει να τις ανεβάζουμε στο διαδίκτυο, είτε θα τις κωδικοποιούμε, είτε θα χρησιμοποιούμε μια τεχνολογία προστασίας της ιδιωτικότητας. Ή θα πρέπει να θεσπίσουμε νόμους ή να συμφωνήσουμε σε κάποιες κοινωνικές συμβάσεις που θα αποτρέπουν τους άλλους από το να χρησιμοποιήσουν αυτές τις σημαντικές για εμάς πληροφορίες». Μήπως η ανησυχία για την πρόσβαση σε προσωπικά δεδομένα έχει και κάποιες όψεις υπερβολής; «Το θέμα πάντα, με όλες τις πληροφορίες που καταχωρίζονται στο Διαδίκτυο, είναι πως άλλοτε μπορεί να χρησιμοποιηθούν για καλό σκοπό κι άλλοτε όχι. Νομίζω πως γενικά είμαστε πιο χαλαροί όσον αφορά την αλίευση δεδομένων που σχετίζονται με τις καταναλωτικές μας συνήθειες. Εξάλλου, ακόμη και τα σούπερ μάρκετ απ' όπου ψωνίζουμε τακτικά μας παρέχουν εκπτωτικές κάρτες κι έτσι ξέρουν τις προτιμήσεις μας. Το ζήτημα είναι αν έχεις δικαίωμα να γνωρίζεις πώς θα χρησιμοποιηθούν οι πληροφορίες που σε αφορούν και αν μπορείς να πεις πως δεν θέλεις να χρησιμοποιηθούν με συγκεκριμένο τρόπο. Ας δοκιμάσουμε, όμως, ένα άλλο παράδειγμα: τη χρήση προσωπικών δεδομένων που αφορούν την κατάσταση της υγείας σου. Όλα εξαρτώνται από το πλαίσιο χρήσης τους. Μπορεί σε μια περίπτωση να είσαι πολύ πρόθυμη να κάνεις γνωστά τα προσωπικά σου δεδομένα σε κάποιον άλλο άνθρωπο, γιατί αυτό θα σώσει τη ζωή σου, και μπορεί σε μια άλλη περίπτωση να μην πρέπει να γίνουν γνωστές τέτοιου είδους πληροφορίες. Έτσι, ένα από τα πράγματα που εξετάζουμε τεχνολογικά είναι αυτό που ονομάζουμε συστήματα καταλογισμού, ώστε οι πληροφορίες -γενικά, το περιεχόμενο- να συνοδεύονται πάντα από κανόνες, από τους όρους χρήσης τους. Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να φανταστούμε ένα μελλοντικό web στο οποίο θα κυκλοφορεί αυτού του τύπου το λογισμικό -ένα λογισμικό που θα εξηγεί τους όρους χρήσης ή μη χρήσης κάποιας πληροφορίας». το πλήρες άρθρο εδώ

e-learning personalization

Εξατομικευμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

 
Εξατομίκευση Η εξατομίκευση έχει σκοπό να προσαρμόσει τις πληροφορίες στο προφίλ ενός συγκεκριμένου χρήστη σε αλληλεπίδραση με τα προϊόντα, τις υπηρεσίες, τις ιστοσελίδες και τους εργαζόμενους μιας εταιρείας. Η εξατομίκευση γίνεται με την ανάλυση, την εξόρυξη και τον εντοπισμό των δεδομένων. Είναι ένα εργαλείο του διαδικτύου, το οποίο εξοικονομεί χρόνο στο χρήστη και του δίνει άμεσα και αποτελεσματικά πληροφορίες για προϊόντα, υπηρεσίες κ.ά. 

 Εξ αποστάσεως εκπαίδευση Οι τρόποι με τους οποίους χρησιμοποιούνταν αρχικά οι υπολογιστές επηρεάστηκαν από την επαγωγική μέθοδο σύμφωνα με το γνωστό πρότυπο «ερέθισμα-απάντηση». Η προσέγγιση που επικρατεί σήμερα είναι εκείνη του συστήματος ως περιβάλλοντος στο οποίο η γνώση μεταδίδεται με σκοπό να γίνει κτήμα του χρήστη. Το πρότυπο αυτό οδήγησε στον σχεδιασμό προγραμμάτων απλής εξάσκησης που στοχεύουν κυρίως στο να εξασκείται ο μαθητής στην ανάπτυξη ειδικών, συχνά αρκετά περιορισμένων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων. Αυτά τα προγράμματα, με την πάροδο του χρόνου, εξελίχθηκαν χάρη στην πρόοδο που σημείωσε η πληροφορική: από τα πρώτα συστήματα με ανελαστικές διεπαφές εξελίχθηκαν σε συστήματα όπου η χρησιμοποίηση τεχνικών και μεθόδων τεχνητής νοημοσύνης επιτρέπουν την εξατομίκευση της διεπαφής, του είδους των προτεινόμενων ασκήσεων και της λαμβανόμενης ανάδρασης.  
Έξυπνος χώρος εκπαίδευσης Η τελευταία τάση στο διαδίκτυο για το χώρο της εκπαίδευσης προσανατολίζεται σε ένα «έξυπνο χώρο». Έξυπνος χώρος εκπαίδευσης1 ορίζεται το κατανεμημένο σύστημα του διαδικτύου που διαχειρίζεται με ευφυή τρόπο την αναζήτηση, την ανάκτηση και την κατανάλωση ετερογενών εκπαιδευτικών πόρων, συνδυαζόμενο πάντοτε με το προφίλ του χρήστη. Το σύστημα αυτό απαρτίζεται όπως όλα από τους ανθρώπινους και τους τεχνολογικούς πόρους. Οι ανθρώπινοι πόροι είναι το σύνολο των εκπαιδευόμενων, των εκπαιδευτών και των διαχειριστών της εκπαίδευσης, φυσικά όλοι αυτοί συνιστούν τους εν δυνάμει χρήστες στους οποίους απευθύνεται το σύστημα του έξυπνου χώρου εκπαίδευσης. το πλήρες κείμενο εδώ

Οι νεα γενιά των OPAC και ο σχεδιασμός τους με επίκεντρο το χρήστη

εργασία των HENRIK LINDSTRÖM and MARTIN MALMSTEN με τίτλο

"User-centred design and the next

generation OPAC – a perfect match?"
 

Οι αδυναμίες των σημερινών OPACs έχουν συζητηθεί ευρέως κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών. Αυτό που είναι σαφές είναι το γεγονός ότι τα OPACs έχουν μείνει πίσω σε σχέση με τη γενική ανάπτυξη των διαδικτυακών εφαρμογών. Σήμερα βλέπουμε μια «νέα γενιά» OPACs να αναδύεται, αλλά πώς μπορούμε να βεβαιωθούμε ότι δεν θα χάσουν και αυτά το τραίνο των εξελίξεων; Για να μπορέσει η νέα γενιά OPACs να διατηρήσει και ενδεχομένως να προσελκύσει νέους χρήστες, θα πρέπει να αναπτύξει εφαρμογές και να παράσχει υπηρεσίες που θα ανταποκρίνονται στις προσδοκίες και τις ανάγκες των σύγχρονων χρηστών. 

Με την παρούσα εργασία προτείνεται ο συνδυασμός επαναληπτικής ανάπτυξης με επίκεντρο τους χρήστες κατά το σχεδιασμό, ως μέσο για την ανάπτυξη συστημάτων που θα ανταποκρίνονται στις συνεχώς μεταβαλλόμενες απαιτήσεις, σχετικά με τη λειτουργικότητα, αλλά την ευχρηστία. Μια εργασία με πρότυπο την ανάπτυξη της νέας έκδοσης του Libris, της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Σουηδίας. 

Introduction Many of the present library systems have been in use for several years, and little development and improvement has taken place. These systems have not only fallen behind in terms of functionality, but also suffer from overly complex and library specific solutions that most non-expert users do not find themselves familiar with. Today one expects user friendly, intuitive and aesthetically pleasing interfaces. The users have also adopted new searchbehaviours from other services, such as Google, that highly influence how they expect a library system to work. These are all well known issues, which have been discussed for several years in conferences, papers, email lists etc. Many listings of the shortcomings of the OPAC have been posted, as well as suggestions for improvements (Schneider 2006, Bates 2003, Calhoun 2006, numerous threads on lists such as NGC4Lib1, etc.). We know what we would like to see in the next generation of OPACs, but how do we turn this into a usable system, and how do we make sure that we in five years are not back in the same position of outdated systems? το πλήρες κείμενο εδώ

Τεκμήρια Προφορικής Ιστορίας

Με αφορμή την παρουσίαση του «Τόξου του Οδυσσέα» από το radiobubble δίνουμε παρακάτω κάποια στοιχεία για τα τεκμήρια προφορικής ιστορίας στην Ελλάδα. Όταν μιλάμε για τεκμήρια προφορικής ιστορίας αναφερόμαστε στο πρωτόλειο υλικό (μαγνητοταινίες, κασέτες ήχου ή και εικόνας, cd-roms κ.α.), όπου έχουν καταγραφεί - αποτυπωθεί βιωματικές μαρτυρίες ανθρώπων, δρώμενα της καθημερινής ή θρησκευτικής ζωής και λειτουργούν ως ντοκουμέντα ανάδειξης ιστορικών στιγμών και κοινωνικών διεργασιών. Κάθε χώρα έχει ακολουθήσει τη δική της διαδρομή στην ανάπτυξη και την αντιμετώπιση της προφορικής ιστορίας. 

Η ελληνική ιστοριογραφία μόλις τις τελευταίες δεκαετίες άρχισε να αποδέχεται την προφορική ιστορία ως αξιόπιστη ιστορική πηγή. Στα τέλη του 19ου αι. έως τα μέσα του 20ου οι λαογράφοι (φιλόλογοι, ξένοι εθνογράφοι, τοπικοί λόγιοι) ήταν εκείνοι που συγκέντρωναν, κατέγραφαν και μελετούσαν μορφές και εκδηλώσεις της προφορικής παράδοσης. Πυρήνες συγκέντρωσης και διαχείρισης τεκμηρίων προφορικής παράδοσης υπήρξαν αρχικά το Λαογραφικό Αρχείο (μετέπειτα Κέντρο Έρευνας της Ελληνικής Λαογραφίας, το Αρχείο Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής και των Διαλέκτων, καθώς και άλλα μικρότερα τοπικά αρχεία.

Η δυνατότητα μιας περισσότερο συστηματικής καταγραφής του κόσμου της προφορικότητας επιτεύχθηκε της δεκαετία του 50 με την διάδοση της χρήσης του μαγνητοφώνου και ολοκληρώθηκε λίγα χρόνια αργότερα με τη χρήση της κινούμενης και ηχητικής εικόνας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι προσπάθειες καταγραφής της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής από τον Σίμωνα Καρά (ηχογράφησε ανά την Ελλάδα 18.000 παραδοσιακά τραγούδια). Το υλικό αυτό το διαχειρίζεται ο Σύλλογος προς διάδοση της Εθνικής Μουσικής.

Το 1930 η Μέλπω Μερλιέ άρχισε να συγκεντρώνει προφορικές αφηγήσεις προσφύγων από τη Μικρά Ασία για τη ζωή τους εκεί αλλά και τις συνθήκες του διωγμού. Η προσπάθεια αυτή αποτέλεσε το θεμέλιο λίθο για τη δημιουργία του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών. Σήμερα το υλικό με το όνο "Αρχείο Προφορικής Παράδοσης", αυτό έχει ψηφιοποιηθεί και με τη δυνατότητα ηλεκτρονικής πρόσβασης σ αυτό μέσω της ιστοσελίδας του Κέντρου. 

Στα τέλη της δεκαετίας του 80 και στις αρχές του 90 αρχίζουν να πραγματοποιούνται οι πρώτες εκδόσεις με αντικείμενο την προφορική ιστορία, αρχίζουν να διοργανώνονται τα πρώτα επιστημονικά συνέδρια π.χ. «Αφηγηματικότητα, Ιστορία και Ανθρωπολογία» στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1997), αλλά κυρίως εισάγονται στην ανώτατη εκπαίδευση σχετικά μαθήματα, δημιουργούνται τμήματα και μεταπτυχιακά με αντικείμενο την καταγραφή και την ανάδειξη της προφορικής ιστορίας. Η διαφύλαξη και η πρόσβαση στα τεκμήρια προφορικής ιστορίας είναι έργο των Αρχείων και των Βιβλιοθηκών (ίσως και των μουσείων). 

Υποδειγματική θεωρείται η αποθήκευση και ταξινόμηση του υλικού που υπάρχει στο Αρχείο Ήχου του BBC. 

Σημαντικές συνισταμένες της προσπάθειας διαχείρισης του υλικού προφορικών μαρτυριών αποτελούν τα μέσα και τα εργαλεία που πρέπει να αναπτυχθούν για τη συντήρηση του υλικού, για την ευρετηρίαση του, την περιγραφή του, λόγω της ιδιομορφίας και της μοναδικότητας του. Σύμμαχος προς αυτή την κατεύθυνση η ανάπτυξη της τεχνολογίας των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Βασική παράμετρος στη διαχείριση του υλικού αυτού αποτελεί η αποσαφήνιση κατοχής των πνευματικών δικαιωμάτων του υλικού.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα podcast που έχει αναρτήσει η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας στα πλαίσια του 1ου Σεμινάριου Δημιουργίας Ψηφιακών Βιωματικών Αφηγήσεων. Σήμερα στον ελληνικό χώρο σημαντική δράση προς την κατεύθυνση διαφύλαξης και ανάδειξης των προφορικών ντοκουμέντων έχουν αναπτύξει μια σειρά από φορείς. Παρουσιάζουμε ενδεικτικά κάποιους από αυτούς, οι οποίοι παρέχουν πρόσβαση στο υλικό του μέσω διαδικτύου ή ετοιμάζονται να το κάνουν..

Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού

Πρόγραμμα Γενεαλογίας και Προφορικής Ιστορίας του Ιδρύματος. Πρόγραμμα διάσωσης της ιστορικής μνήμης του μείζονος Ελληνισμού μέσω της καταγραφής των γενεαλογικών δένδρων προσφύγων από τη Μικρά Ασία, τον Πόντο, την Ανατολική Θράκη και την Κωνσταντινούπολη. Παράλληλα, καταγράφονται προσωπικές μαρτυρίες, κυρίως Μικρασιατών πρώτης γενιάς, και συγκεντρώνονται και αποτυπώνονται ψηφιακά φωτογραφίες και άλλα τεκμήρια. Δημιουργούνται σχετικά ντοκιμαντέρ. Στα πλαίσια του προγράμματος αναπτύσσεται το έργο «Πολιτιστική και γενεαλογική ψηφιακή συλλογή της Κεντρικής Μακεδονίας», το έργο «Πολιτιστική και Γενεαλογική Ψηφιακή Συλλογή Αττικής» και κυρίως το Αρχείο Μαρτυριών. Πρόκειται για μια συλλογή μαγνητοσκοπημένων αυτοβιογραφικών συνεντεύξεων από πρόσωπα που ήρθαν ως πρόσφυγες στην Eλλάδα από τη Mικρά Aσία και τον Πόντο στα χρόνια γύρω στο 1922. Καταγράφονται η εμπειρία της αναγκαστικής και βίαιης μετακίνησης των προσφύγων και η επίδραση της προσφυγιάς στην εξέλιξη της ζωής τους και στη μετέπειτα κοινωνική τους ταυτότητα.

Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)

Aρχείο Προφορικής Ιστορίας των ΑΣΚΙ δεν διατίθεται προς το παρόν ηλεκτρονικά. Πρόκειται κυρίως για μαρτυρίες από τον εμφύλιο και την αντίσταση.

Κέντρο Έρευνας Τοπικής Ιστορίας & Πολιτισμού Αιτωλοακαρνανίας (ΚΑΤΙΠΟΑΙ)

Το Κέντρο συγκεντρώνει και επεξεργάζεται συνεντεύξεις, προφορικές μαρτυρίες, ιστορίες ζωής με στόχο της συγκρότηση του Αρχείου Προφορικής Ιστορίας και Ιστοριών Ζωής. Ενδεικτικές θεματικές ενότητες προφορικών μαρτυριών που καταγράφονται: «Ο κόσμος του καπνού», «Οι ορεινοί πληθυσμοί στο κάμπο», «Εμείς, εκείνες των κάμπων: οι αγρότισσες», «Οι γυναίκες εργάτριες, οι γυναίκες υπηρέτριες, οι γυναίκες δασκάλες, οι γυναίκες ράφτρες κλπ.», «Οι απεργοί», «Οι Πρόσφυγες στην πόλη - Βίος και πολιτισμός . Οι έμποροι, οι βιοτέχνες, οι επιχειρηματίες», «Η εμπειρία των δύο πολέμων και της κατοχής . Η αντίσταση και οι αντιστασιακοί», «Τα φράγματα και τα πνιγμένα χωριά», κ.α.

ΕΛΙΑ Θεσσαλονίκης

Δίκτυο Μελέτης Εμφυλίων Πολέμων (ΔΜΕ). Προσπάθεια δημιουργίας Αρχείου προφορικής ιστορίας με θέμα τον Ελληνικό Εμφύλιο. Η συλλογή αποτελείται από περίπου 200 κασσέτες με αντάρτες της κατοχής και του εμφυλίου, κυρίως από τη Μακεδονία. Οι ερευνητές που κατέθεσαν το υλικό τους είναι οι Τ.Χατζηαναστασίου, Νίκος Μαραντζίδης, Γ. Αντωνίου. Για μεγάλο μέρος του υλικού υπάρχουν περιλήψεις κάθε κασσέτας.

Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Κύπρου

Συμβούλιο Ιστορικής Μνήμης Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-1959 (ΣΙΜΑΕ). Η συλλογή μεταξύ άλλων αποτελείται από 530 κασέτες ήχου και 75 βιντεοταινίες με κύριο θέμα τον αγώνα της ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών), η οποία έδρασε κατά την περίοδο 1955-59 αποσκοπώντας την απαλλαγή του νησιού από τη βρετανική κυριαρχία (1878-1960) και την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.

Γενικά Αρχεία του Κράτους.

Τα κατα τόπους ΓΑΚ έχουν στην κατοχή τους πολύτιμες συλλόγες τεκμηρίων προφορικής ιστορίας. Στα πλαίσια της ευρύτερης προσπάθειας ανάδειξης του υλικού των ΓΑΚ, εντάσσεται και οργάνωση αυτών των συλλόγων.

Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας - Λίλιαν Βουδούρη

Ερευνητικό Πρόγραμμα Θράκη με στόχο τη δημιουργία βάσης δεδομένων, επεξεργασμένου πρωτογενές υλικού, το οποίο συγκεντρώθηκε στα πλαίσια του προγράμματος «Καταγραφή, μελέτη και προβολή της μουσικοχορευτικής παράδοσης της Ελλάδος» με πρώτο πεδίο έρευνας τη Θράκη.

Εταιρεία Θεωρίας, Έρευνας και Διδακτικής της Γενικής και της Τοπικής Ιστορίας

Βιβλιογραφία Thompson, P. (2002). Φωνές από το παρελθόν. Προφορική Ιστορία. Αθήνα: Πλέθρον. Plummer, K. (2000). Τεκμήρια ζωής. Εισαγωγή στα προβλήματα και τη βιβλιογραφία μιας ανθρωπιστικής μεθόδου. Αθήνα: Gutenberg.

Σελιδοδείκτης του μήνα

Gerd Renshof - Deceptive folio (detail)

Ψηφιακή Διατήρηση Υλικού

Χειρόγραφο ψηφιοποιημένο σε μεγάλη ανάλυση που έφερε στο φως κρυμμένη παρτιτούρα

άρθρο της κ. Φ. Αραβανή στο Museology: International Scientific Electronic Journal, issue 1, 2004 

 

Πολιτιστική μεταμόρφωση και ψηφιακή εξάρτηση  

Στις μέρες μας, μπορούμε μόνο να φανταστούμε τις παραστάσεις ή την αντίδραση του κοινού στα χαμένα έργα του Αισχύλου ή στις κωμωδίες του Αριστοφάνη. Δεν έχουμε την παραμικρή ιδέα για το πώς φάνταζε ο εσωτερικός χώρος της Αγίας Σοφίας, μόνο με ταξίδια του νου στο παρελθόν γοητευόμαστε από το χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς Αθηνάς. Οι επόμενες γενιές θα έχουν άραγε τη δυνατότητα να απολαύσουν το Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ να χορεύει, την Έλα Φιτζλέραλντ να αυτοσχεδιάζει σε μελωδίες του Έλινγκτον ή τη Σύλβια Πλαθ να απαγγέλλει τους Νυχτερινούς Χορούς της; Θα έχουν άραγε τη δυνατότητα να νιώσουν την ανάταση βλέποντας και ακούγοντας το Μίκη Θεοδωράκη να διευθύνει στο Ηρώδειο το «Άξιον Εστί», να χαθούν στο Σύμπαν με τη θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν, να «συμμετάσχουν» στο παραλήρημα ανθρώπων που είναι πρωταγωνιστές, χωρίς να το ξέρουν, σε μεγάλα ιστορικά γεγονότα; 

Τα αρχεία πρέπει να οργανώνονται, με τρόπο ώστε να εμποδίζεται ο αφανισμός της πολιτιστικής κληρονομιάς από αστάθμητους παράγοντες. Μια φυσική καταστροφή, μια πλημμύρα, το 1966 στη Φλωρεντία ήταν η αιτία αφανισμού ανεκτίμητων χειρογράφων, παρά τις προσπάθειες ειδικών από όλο τον κόσμο. Ας μην ξεχνάμε ότι μια πυρκαγιά εξαφάνισε τη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας και μαζί της το μεγαλύτερο τμήμα της αρχαίας πολιτιστικής κληρονομιάς. Δεν είναι δυνατόν να αφήνουμε τη διάσωση πολιτιστικών θησαυρών στην τύχη, αν και η τελευταία με τη μορφή στάχτης και χώματος διέσωσε πήλινες πλάκες, με σημαντικά στοιχεία για οικονομικές συναλλαγές και για την κοινωνική θέση της γυναίκας (Maria Brosius, 1996), που βρέθηκαν ανέπαφες το 1930 στην Περσέπολη, στα ερείπια του πυρπολημένου από το Μέγα Αλέξανδρο παλατιού του Πέρση ηγεμόνα. Επίσης, στρώματα ηφαιστειακής στάχτης, διέσωσαν ό,τι υπάρχει στην Πομπηία. Έτσι λοιπόν, διασώθηκαν από τύχη, μέχρι τις μέρες μας, φθαρτά κατά κανόνα υλικά, όπως πάπυροι, περγαμηνές, εγχάρακτες μαρμάρινες ή πήλινες πλάκες, κώδικες με πολύτιμα στοιχεία. 

Στην εποχή μας, μπορούμε, ανά πάσα στιγμή, στα ράφια μιας βιβλιοθήκης να βρούμε τις ρίζες μας, να εκτιμήσουμε τα επιτεύγματα αρχαίων πολιτισμών, να κάνουμε κτήμα μας την επιστημονική γνώση, να βρούμε άρθρα σε παλιές εφημερίδες. Όλα αυτά όμως απαιτούν από την κοινωνία μας να τα προστατεύσει, να τα διαφυλάξει και να τα διαιωνίσει, ώστε να αποφευχθούν στο μέλλον αυθαίρετες εικασίες και μεμονωμένες εκτιμήσεις, όπως π.χ. ότι το Ολοκαύτωμα δε συνέβη ποτέ. Πρέπει να διασφαλιστούν τα τεκμήρια που αντιπροσωπεύουν τις θεωρίες, τα γεγονότα και τα επιτεύγματα κάθε εποχής, ώστε η αλήθεια της Ιστορίας να μελετηθεί ακέραια από τις επόμενες γενιές. το πλήρες άρθρο εδώ