Συνέντευξη του καθηγητή τεχνητής νοημοσύνης κ. Ντ. Σάντμπολτ στη δημομοσίογράφο κ. Κ. Οικονομάκου και την εφημερίδα Ελευθεροτυπία (25-10-2008)
Καθώς όλο και μεγαλύτερο τμήματα της ζωής μας μεταναστεύουν στο διαδίκτυο και ενώ η τεχνολογία γίνεται διεισδυτικότερη, το προσωπικά δεδομένα μας γίνονται όλο και πιο ευάλωτα. Ο Ντ. Σάντμπολτ, καθηγήτης Τεχνητής Νοημοσύνης στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, εξηγεί πώς μπορούμε να τα προστατεύσουμε, διεκδικόντας τα διακιώματα και αναλαμβάνοντας της ευθύνες μας.
Στο Πανοπτικόν, τη φυλακή που οραματίστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα ο πολιτικός φιλόσοφος Τζέρεμι Μπένθαμ, οι κρατούμενοι είναι εφικτό να επιτηρούνται αδιάκοπα και το ξέρουν, δεν γνωρίζουν όμως πότε αυτό συμβαίνει -είναι σε μόνιμη κατάσταση ορατότητας. Κι εμείς το ίδιο. «Οι ψηφιακές τεχνολογίες έχουν οικοδομήσει έναν χώρο που φέρνει έντονα στο νου το Πανοπτικόν», παρατηρεί ο Νάιτζελ Σάντμπολτ, στο πρόσφατο βιβλίο του «The Spy in the Coffee Machine. The End of Privacy As We Know It» (Ο κατάσκοπος στην καφετιέρα. Το τέλος της ιδιωτικότητας όπως την ξέραμε, εκδ. Oneworld). «Δεν υπάρχει λόγος να πάρουμε τα βουνά», λέει ο ίδιος, αλλά καλό είναι να ξέρουμε πώς μπορούν να αξιοποιηθούν τα ψηφιακά ίχνη που αφήνουμε διαρκώς πίσω μας. «Πρέπει να έχουμε συνείδηση της ψηφιακής μας ύπαρξης, να γνωρίζουμε τα δικαιώματά μας, να μπορούμε να εισάγουμε πληροφορίες, να αποσύρουμε πληροφορίες ή να τις διορθώνουμε αν κάπου υπάρχει λάθος».
Με ποιον τρόπο αλλάζει στις μέρες μας η έννοια της ιδιωτικότητας; «Στην Αγγλία σήμερα έχουμε τη μεγαλύτερη πυκνότητα από κάμερες κλειστού κυκλώματος στον κόσμο. Στο Λονδίνο κάθε άνθρωπος κινηματογραφείται εκατοντάδες φορές μέσα σε μια μέρα, άρα μιλάμε πια για ένα διαρκώς αυξανόμενο ποσοστό πληροφοριών, που συγκεντρώνεται για τον καθένα από εμάς, όχι μόνο στο Διαδίκτυο αλλά και σε ψηφιακές κάμερες. Αν και η κατάσταση διαφέρει από χώρα σε χώρα, νομίζω πως πολύ σύντομα θα μας προλάβουν κι όσες έχουν μείνει λίγο πίσω. Στο μεταξύ, όμως, οι πάντες πια κυκλοφορούν συνεχώς με μια κάμερα και υπάρχει αυτή η πολύ ωραία ιδέα που ονομάζεται "sousveillance" -παρακολούθηση από κάτω προς τα πάνω- όπου συγκεντρώνουν πια πληροφορίες και οι πολίτες. Έπειτα είναι οι πολίτες-δημοσιογράφοι που συλλαμβάνουν στιγμιότυπα ακόμη και με τα κινητά τους τηλέφωνα και στη συνέχεια τα ανεβάζουν στο Διαδίκτυο. Όλα αυτά σημαίνουν πως η έννοια της ιδιωτικότητας θα αρχίσει να αλλάζει. Έτσι όπως την αντιλαμβανόμαστε, η ιδιωτικότητα, είναι μάλλον πρόσφατη έννοια. Κατά κάποιον τρόπο επιστρέφουμε στην αντίληψη που υπήρχε για την ιδιωτικότητα στα χωριά, όπου όλοι ήξεραν τις υποθέσεις των άλλων. Και το σημαντικότερο ερώτημα που προκύπτει δεν είναι το αν μπορούμε να φρενάρουμε αυτή την εξέλιξη, αλλά τι είδους νέες κοινωνικές συμβάσεις, τι είδους νέοι νόμοι και ποιες τεχνολογίες θα είναι σε θέση να ανταποκριθούν σε μια λογική προσδοκία ιδιωτικότητας. Πρώτα, όμως, πρέπει να συμφωνήσουμε γύρω από το ποια θα ήταν μια λογική προσδοκία ιδιωτικότητας. Αυτά είναι κρίσιμα κοινωνικά ερωτήματα».
Να φανταστούμε το web 2.0 σαν το ψηφιακό ανάλογο του δημόσιου χώρου κι έτσι να έχουμε αντίστοιχες προσδοκίες ιδιωτικότητας; «Με μία έννοια, ναι, βρίσκεσαι σε δημόσιο χώρο, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα έπρεπε να ανησυχείς ή να διατηρείς κάποια δικαιώματα όσον αφορά την περιφρούρηση της ιδιωτικότητάς σου έως κάποιο βαθμό. Στο web 2.0 έχεις τη δυνατότητα να πάρεις μια σειρά από αποφάσεις -από τη στιγμή που ένα site παραγωγής περιεχομένου από τους χρήστες είναι εφοδιασμένο με ρυθμίσεις για την προστασία της ιδιωτικότητας, ο χρήστης-παραγωγός μπορεί να προσαρμόσει τις προδιαγραφές ασφαλείας. Σε ένα site σαν το Facebook, για παράδειγμα, μπορείς να επιλέξεις να προσαρμόσεις τις ρυθμίσεις όπως επιθυμείς. Βέβαια, είναι γνωστό πως οι περισσότεροι άνθρωποι γενικώς αποδέχονται τις έτοιμες ρυθμίσεις του συστήματος, χωρίς απαραιτήτως να συνειδητοποιούν τι είδους πληροφορίες παρέχουν ελεύθερα, είτε σχετικά με το πρόσωπό τους, είτε σχετικά με τους φίλους τους. Είναι πια γνωστές οι ιστορίες για ανθρώπους που πήγαν σε συνεντεύξεις για να πιάσουν δουλειά και δεν προσλήφθηκαν εξαιτίας κάποιας πληροφορίας ή φωτογραφίας τους που είχε δει σε siteτ κοινωνικής δικτύωσης ο άνθρωπος που τους έπαιρνε συνέντευξη. Έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα, λοιπόν, θα μπορούσα να φανταστώ μιαν άτυπη κοινωνική σύμβαση, που θα ορίζει πως πληροφορίες που είναι δημοσιευμένες σε site κοινωνικής δικτύωσης δεν θα λαμβάνονται υπόψη ως κριτήρια πρόσληψης. Γνωρίζω, μάλιστα, πως μια-δυο εταιρείες ήδη το εφαρμόζουν. Γιατί όχι, άλλωστε; Οι κοινωνικές συμβάσεις προκύπτουν όταν όλοι συμφωνούμε πως αυτό είναι το σωστό - να στεκόμαστε στην ουρά ή να μη φτύνουμε στο δρόμο, για παράδειγμα. Έχουμε έτσι μια σειρά από άτυπους κανόνες που συγκροτούν έναν πολύ αποτελεσματικό τρόπο αστυνόμευσης της συμπεριφοράς». Όταν γινόμαστε μέλη σε site κοινωνικής δικτύωσης, είναι λογικό να απαιτούμε να περιφρουρούμε αυστηρά την ιδιωτικότητά μας; «Όταν συμμετέχουμε σε τέτοια site οφείλουμε να είμαστε καλά ενημερωμένοι, ώστε να είμαστε σε θέση να αποφασίζουμε υπεύθυνα ποιες πληροφορίες θα επιτρέψουμε να κυκλοφορήσουν ελεύθερα, χωρίς να εκτεθούμε. Τέτοιου είδους αποφάσεις αρχίζουν πλέον να μας απασχολούν σοβαρά, καθώς η τεχνολογία μας διαρκώς διευρύνει και θα εξακολουθεί να διευρύνει τις δυνατότητές μας να καταχωρίζουμε, να δημοσιεύουμε, να συσχετίζουμε και να αποθηκεύουμε πληροφορίες. Έτσι, αν υπάρχουν προσωπικές πληροφορίες που είμαστε σίγουροι πως επιθυμούμε να παραμείνουν μυστικές, είτε δεν θα πρέπει να τις ανεβάζουμε στο διαδίκτυο, είτε θα τις κωδικοποιούμε, είτε θα χρησιμοποιούμε μια τεχνολογία προστασίας της ιδιωτικότητας. Ή θα πρέπει να θεσπίσουμε νόμους ή να συμφωνήσουμε σε κάποιες κοινωνικές συμβάσεις που θα αποτρέπουν τους άλλους από το να χρησιμοποιήσουν αυτές τις σημαντικές για εμάς πληροφορίες». Μήπως η ανησυχία για την πρόσβαση σε προσωπικά δεδομένα έχει και κάποιες όψεις υπερβολής; «Το θέμα πάντα, με όλες τις πληροφορίες που καταχωρίζονται στο Διαδίκτυο, είναι πως άλλοτε μπορεί να χρησιμοποιηθούν για καλό σκοπό κι άλλοτε όχι. Νομίζω πως γενικά είμαστε πιο χαλαροί όσον αφορά την αλίευση δεδομένων που σχετίζονται με τις καταναλωτικές μας συνήθειες. Εξάλλου, ακόμη και τα σούπερ μάρκετ απ' όπου ψωνίζουμε τακτικά μας παρέχουν εκπτωτικές κάρτες κι έτσι ξέρουν τις προτιμήσεις μας. Το ζήτημα είναι αν έχεις δικαίωμα να γνωρίζεις πώς θα χρησιμοποιηθούν οι πληροφορίες που σε αφορούν και αν μπορείς να πεις πως δεν θέλεις να χρησιμοποιηθούν με συγκεκριμένο τρόπο. Ας δοκιμάσουμε, όμως, ένα άλλο παράδειγμα: τη χρήση προσωπικών δεδομένων που αφορούν την κατάσταση της υγείας σου. Όλα εξαρτώνται από το πλαίσιο χρήσης τους. Μπορεί σε μια περίπτωση να είσαι πολύ πρόθυμη να κάνεις γνωστά τα προσωπικά σου δεδομένα σε κάποιον άλλο άνθρωπο, γιατί αυτό θα σώσει τη ζωή σου, και μπορεί σε μια άλλη περίπτωση να μην πρέπει να γίνουν γνωστές τέτοιου είδους πληροφορίες. Έτσι, ένα από τα πράγματα που εξετάζουμε τεχνολογικά είναι αυτό που ονομάζουμε συστήματα καταλογισμού, ώστε οι πληροφορίες -γενικά, το περιεχόμενο- να συνοδεύονται πάντα από κανόνες, από τους όρους χρήσης τους. Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να φανταστούμε ένα μελλοντικό web στο οποίο θα κυκλοφορεί αυτού του τύπου το λογισμικό -ένα λογισμικό που θα εξηγεί τους όρους χρήσης ή μη χρήσης κάποιας πληροφορίας». το πλήρες άρθρο εδώ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου