Κυνηγοί Ελληνικών Χειρογράφων

αποσπασματική παράθεση του κεφαλαίου "Κυνηγοί Ελληνικών Χειρογράφων", σ. 112-119, από το έργο "Ξένοι Ταξιδιώτες στην Ελλάδα: 1700 - 1800" τόμος Β, του Κυριάκου Σιμόπουλου (Αθήνα 2005)

Στα τέλη του ΙΗ' αιώνα...επικράτησε η τάση προς την αρχαιογνωσία κ την αναζήτηση - περισυλλογή λειψάνων του αρχαίου κόσμου...Σιγά σιγά εξαφανίζονται τα όρια μεταξύ αρχαιολογίας και αρχαιοκαπηλίας... Οι απεσταλμένοι, εφοδιασμένοι με άφθονο χρήμα, σουλτανικά φιρμάνια, ακόμα και πλαστά διαβατήρια, επιστρατεύουν κάθε θεμιτό κ αθέμιτο μέσο. Αναζητούν μοναστηριακές βιβλιοθήκες με παλαιά χειρόγραφα. Καταφεύγουν στην εξαγορά των καλογέρων για να τις λεηλατήσουν. Επιστρατεύουν συχνά το δόλο και την απάτη. Ψυχή των αρχαιοθηρικών αποστολών του Λουδοβίκου ΙΕ ήταν ο βιβλιοθηκάριος του παλατιού J.P. Bignon. Αυτός ο πολυμήχανος αυλικός είχε την ιδέα να εμπλουτισθεί η βασιλική βιβλιοθήκη με αρχαία ελληνικά και βυζαντινά χειρόγραφα και βρήκε πρόθυμο βοηθό στις φιλοδοξίες του το Γάλλο πρεσβευτή στην Πόλη μαρκήσιο de Bonnac...ο οποίος προσφέρεται να αναλάβει πρωτοβουλία συλλογής χειρογράφων. "Οι προκάτοχοι σας είχαν απευθυνθεί στους προκατόχους μου ζητώντας αρχαία χειρόγραφα που βρίσκονται σε αυτή τη χώρα. Δεν αμφιβάλλω ότι και σεις θα επιθυμούσατε το ίδιο". Ο μεγάλος στόχος ήταν η βιβλιοθήκητων ανακτόρων του σουλτάνου. Όλοι πίστευαν ότι στο σεράι βρίσκονταν τα λείψανα της βιβλιοθήκης των βυζαντινών αυτοκρατόρων... Το 1687 κατόρθωσε να εισχωρήσει στη βιβλιοθήκη με επίσημη άδεια ο τότε πρεσβευτής της Γαλλίας στη πόλη Pierre Girardin. Με τη βοήθεια ενός Ιταλού εξωμότη που βρισκόταν στην υπηρεσία του σιλιχτάρη, τρύπωσε μυστηκά στη βιβλιοθήκη και διαπίστωσε ότι υπήρχαν κάπου διακόσιοι ελληνικοί τόμοι. Μπόρεσε μάλιστα να τους μεταφέρει τμηματικά έξω από το σεράι για να τους εξετάσει ένας ειδικός, ο ιησιούτης P. Bosnier. Τελικά ξεχώρισαν δεκαέξι κώδικες και άρχισαν τα παζαρέματα. Αλλά ο Ιταλός εξωμότης ζητούσε ένα υπέρογκο ποσό και η αγορά ματαιώθηκε. .................................................................................................................................. Το 1727 οι Τούρκοι εγκαθιστούν το πρώτο τυπογραφείο με αραβικά στοιχεία στην Πόλη. Διευθυντής ορίσθηκε ο γιός του Ζαΐντ αγά, άλλοτε πρεσβευτή του Σουλτάνου στο Παρίσι..., ο οποίος απευθύνεται στο βιβλιοθηκάριο του Λουδοβίκου ΙΕ άββα Brignon και ζητεί δύο ειδικούς ανθρώπους των γραμμάτων για να εργαστούν στη βιβλιοθήκη του σεραγιού. Η ευκαιρία ήταν ουρανοκατέβατη. Χωρίς αργοπορία επιλέγονται δυο διαπρεπείς επιστήμονες, ο άββας F. Sevin, βασιλικός βιβλιοθηκάριος... και ο M. Fourmont, καθηγητής στο Κολέγιο της Γαλλίας.. ...oι δύο επιστήμονες θεωρούνται μέλη της γαλλικής διπλωματικής αποστολής στη Κωνσταντινούπολη...και θα εργασθούν επί έξι μήνες για να ανακαλύψουν ότι περίεργο και πολύτιμο υπάρχει στην βιβλιοθήκη του σεραγιού. ........................................................... Άρχισαν με μεγάλο ζήλο το έργο τους. Ζήτησαν τη βοήθεια ακόμα και του Άγγλου πρεσβευτή A. Stanyan. Αλλά εκείνος τους απογοήτευσε. Η βιβλιοθήκη του σεραγιού είναι κλειστή εδώ και δύο αιώνες. Δεν γίνεται τίποτα...Οι πρώτοι ενθουσιασμοί μαράθηκαν. Είναι δυσεύρετα τα παλαιά βιβλία, κι όσα χειρόγραφα απόμειναν έχουν αφανισθεί από τις πυρκαγιές ή είναι σκωληκόβρωτα...