αποσπασματική παράθεση του κεφαλαίου "Κυνηγοί Ελληνικών Χειρογράφων", σ. 119-122, σ. 124-127 από το έργο "Ξένοι Ταξιδιώτες στην Ελλάδα: 1700 - 1800" τόμος Β, του Κυριάκου Σιμόπουλου (Αθήνα 2005)
Ο Έλληνας οσποδάρος της Βλαχίας είχε ερευνήσει όλες τις βιβλιοθήκες των ελληνικών μοναστηριών. "Έιναι μορφωμένος, γράφει ο Sevin, "περίεργος και πληρώνει καλά. Αυτό σημαίνει ότι ήρθαμε λίγο αργά και ότι είναι δύσκολο να ξετρυπώσουμε κάτι αξιόλογο. Ο οσπδάρος της Βλαχίας είναι ο μεγαλύτερος συλλέκτης της Ανατολής. Φετός διέθεσε 200.000 τάληρα για την αγορά χειρογράφων"
Πρόκειται για τον ηγεμόνα της Βλαχίας Νικόλαο Μαυροκορδάτο (1719-1730). Ήταν γνώστης της αρχαίας ελληνικής και λατινικής και μιλούσε ιταλικά, γαλλικά, τουρκικά, αραβικά και περσικά. Είχε καταρτίσει πλούσια βιβλιοθήκη με σπάνια χειρόγραφα. Υπήρξε ο πρώτος φαναριώτης που διορίστηκε βοεβόδας της Βλαχίας.
Φαίνεται πως υπήρχε κάποια ανταπόκριση μεταξύ Λούβρου και Βλαχίας για την ανταλλαγή βιβλίων. Το 1718 ο Νικ. Μαυροκορδάτος ταξίδεψε στο Παρίσι και έγινε επίσημα δεκτός από την Ακαδημία Επιγραφών & Καλών Τεχνών.
Για τους βιβλιοθηκαρίους του Λούβρου, η συλλογή χειρογράφων του Μαυροκορδάτου αποτελούσε του χρυσόμμαλο δέρας. Ο άββας Bignon προέτρεψε τον Sevin να ταξιδέψει στη Βλαχία, για να συναντήσει τον οσποδάρο και να εξασφαλίσει κατάλογο της βιβλιοθήκης του. "Μπορεί να χαρίσει κανένα σπάνιο βιβλίο στη Βασιλική Βιβλιοθήκη κι αυτό θα τον άνει ένδοξο. Έπειτα εδώ είναι σε μεγαλύτερη σιγουριά τα βιβλία παρά στα χέρια του πρίγκιπα, όπου κινδυνεύουν να αφανιστούν από καμμιά πολεμική περιπέτεια"
Ο Sevin ζήτησε με πονηρό τρόπο από τον Μαυροκορδάτο κατάλογο της βιβλιοθήκης του. Αλλά ο φαναριώτης οσποδάρος ήταν πονηρότερος. Απάντησε ότι δεν υπάρχει κατάλογος κι ότι τα βιβλία "ήταν πεταγμένα φ΄ρδην μίγδην σ ένα υπόγειο". Για να παρηγορήσει όμως το Γάλλο άββα του χάρισε ένα χειρόγραφο.
Ο μεγαλύτερος εχθρός των χειρογράφων ήταν η φωτιά. Το 1729, σύμφωνα με τον Sevin, αφανίστηκαν στην Πόλη από πυρκαγιά 30.000 σπίτια μέσα σε 17 ώρες. Από τα σπίτια των Ελλήνων απόμειναν μοναχά 20.
..................
Ο άββας Sevin είναι αδίστακτος. Και τι δε σοφίζεται για να ευχαριστήσει το Λούβρο. Δεν τον αφήνει σε ηυχία η βιβλιοθήκη του Μαυροκορδάτου. "Ο πρίγκηπας της Βλαχίας έχει τη ματαιοδοξία των αρχαίων κια νεώτερων Ελλήνων και δεν θέλει να τον ξεπερνά κανείς στη γενναιοδωρία. Πασχίζω με υπερβολικές κολακείες να του αποσπάσω μερικά πολύτιμα χειρόγραφα"
...................
Στο μεταξύ όμως σημειώθηκε ένα σπουδαίιο γεγονός. Πέθανε (14 Σεπτεμβρίου 1730) ο οσποδάρος της Βλαχίας Νικ. Μαυροκορδάτος, ο μεγάλος βιβλιόφιλος και συλλέκτης. Ο Γάλλος πρεσβευτής Villeneuve σπεύδει να ειδοποιήσει το Λούβρο. Ο υπουργός του Βασιλικού Οίκου απαντά στις 11 Νοεμβρίου:
"Να κάνετε τα αδύνατα δυνατά για να βάλετε στο χέρι τα σπάνια και περίεργα χειρόγραφα της βιβλιοθήκης του. Έχω λόγους να πιστεύω ότι τα παιδιά του, που δεν έχουν δείξει ως τώρα καμμία κλίση στα γράμματα, θα θελήσουν με ευχαρίστηση να την ξεφορτωθούν. Το πράγμα είναι ευκολώτερο επειδή χρειάζονται την προστασία σας. Ο βασιλιάς εγκρίνει να επιστρατευθεί κάθε μέσο για να αποχτήσουμε τη βιβλιοθήκη"
Οι γιοί του Νικ. Μαυροκορδάτου που αναφέρονται στο έγγραφο της Αυλής του Λουδοβίκου ΙΕ είναι ο Σκαρλάτος και ο Κωνσταντίνος. Η ηγεμονία της Βλαχίας είχε ανατεθεί στον δεύτερο. Αλλά οι πληροφορίες του Λούβρου, που χαρακτιρίζουν απαίδευτους τους γιούς του Μαυροκορδάτου, ήταν ανακριβείς.
Ο πρεσβευτής προειδοποιεί ότι για τη βιβλιοθήκη του Μαυροκορδάτου υπάρχουν μνηστήρες από τη Γερμανία, από την Αγγλία, ίσως και από τη Ρώμη. Και υπολογίζει ότι σε μια ενδεχόμενη δημοπρασία η αξία της θα φθάσει τα 100.000 πιάστρα.
Σε νέα επιστολή ο Villeneuve πληροφορεί την Αυλή του Λούβρου ότι ο Κ. Μαυροκορδάτος "έχει κλίση στα γράμματα" και αρνείται να πουλήση την πατρική βιβλιοθήκη. Ούτε κατάλογο των βιβλίων δέχεται να δώσει στον πράκτορα του πρέσβευτη Fonseca. Αν είχε ένα κατάλογο της βιβλιοθήκης του Λουδοβίκου θα μπορούσε να εξακριβώσει τι ακριβώς λείπει ώστε να καταβάλει προσπάθεια για τη συμπλήρωση των κενών. Ο άββας Bingon απαντά αρνητικά. Δεν ήθελε να αποκαλύψει τα απόρρητα της Βασιλικής Βιβλιοθήκης.
Δύο χρόνια αργότερα ένα έκτακτο μήνυμα του άββα Bignon φθάνει στον πρεσβευτεί. "Διάβασα στις εφημερίδες ότι οι Τούρκοι συνέλαβαν τον πρίγκιπα της Βλαχίας και τον οδήγησαν στην κωνσταντινούπολη. αν η πληροφορία είναι ακριβής αποτελεί λαμπρή συγκυρία. Η απόκτηση της βιβλιοθήκης γίνεται τώρα πιο εύκολη"¨. Αλλά ο Villeneuve απαντά "Αβάσιμες πληροφορίες"
Το 1734 ο Γάλλος πρεσβευτής ζήτησε απο τον οσποδάρο της Βλαχίας να του δανείσει για νατιγραφή ένα χεορόγραφο της συλλογής του και για μια ακόμα φορά ένα κατάλογο των τόμων της βιβλιοθήκης του. Αλλά ο κ. Μαυροκορδάτος γνωρίζει πια καλά τις πανουργίες αυτών των Φράγκων βιβλιοσυλλεκτών. Και απαντά ότι προτιμά να αναλάβει ο ίδιος την αντιγραφή γιατί δεν εμπιστεύεται το πρωτότυπο σε κανένα. Όσο για τον κατάλογο δεν έχει, αλλά κι αν είχε δεν θα τον έδινε.
.....................
Στις 27 Ιουλίου 1729 ξέσπασε καταστρεπτική πυρκαγιά στην Κωνσταντινούπολη. Η Βιβλιοθήκη του Μαυροκορδάτου, γράφει ο Souciet, με τους θησαυρούς των παλαιών πολιτιμων χειρογράφων αφανίσθηκε ολότελα. Μ όλο που βρίσκονταν κάτω από ένα θόλο χρισμένο γι αυτό το σκοπό,η φωιά έφθασε ως εκεί "μεταβάλλοντας σε στάχτη βιβλία και άλλα αντικείμενα που είχαν συσσωρεύσει οι Έλληνες πρίγκηπες"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου