Οπάλινη Όραση

Δημιουργία: Δημήτρης Κ.

Σημείωμα για μια βιβλιοθήκη της εποχής του Διαφωτισμού στο μακεδονικό χώρο

Παραθέτουμε αποσπάσματα από το ενδιαφέρον άρθρο του κ. Γιώργου Κουτζακιώτη, στο περιοδικό Υφεν (τ.4, τεύχος 2). Άρθρο που αποτελεί απόπειρα αναφοράς στην ύπαρξη και την πορεία βιβλιοθηκών στο μακεδονικό χώρο την εποχή του Διαφωτισμού.

Για δημόσιες βιβλιοθήκες, γενικά στον ελλαδικό χώρο, δεν γίνεται λόγος πριν τις αρχές του 19ου αιώνα. Οι μικρές ιδιωτικές βιβλιοθήκες της εποχής, μετά από το θάνατο του ιδιοκτήτη τους, συχνά αποτελούν τον πυρήνα για τη δημιουργία μεγαλύτερων συλλογών ή εμπλουτίζουν ήδη υπάρχουσες. Οι σημερινές μοναστηριακές βιβλιοθήκες της Αγίας Λαύρας Καλαβρύτων και της Ολυμπιώτισσας Ελασσώνας αποτελούν χαρακτηριστικές περιπτώσεις τέτοιων συλλογών. Με εξαίρεση την ιδιαίτερη περίπτωση του Αγίου Όρους, ελάχιστες παλιές συλλογές βιβλίων σώζονται σήμερα στον μακεδονικό χώρο.

Η μεγαλύτερη εμπλοκή του χώρου αυτού στις πολεμικές περιπέτειες, σε σχέση με τον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο, είναι μια από τις αιτίες...... Οι πλούσιες μοναστηριακές βιβλιοθήκες του Τιμίου Προδρόμου και της Κοσίνιτσας του Παγγαίου διαλύθηκαν, το 1917, από τους Βούλγαρους. Παρά το γεγονός της επιστροφής των εντύπων των μοναστηριακών βιβλιοθηκών από τη Βουλγαρία τα επόμενα χρόνια,....δεν επιστράφηκε το σύνολο των εντύπων, τα βιβλία των δυο μονών αναμίχθηκαν, στάλθηκαν μαζί τους έντυπα που δεν αναφέρονται στους καταλόγους των μονών - ίσως προέρχονται από άλλες βιβλιοθήκες της περιοχής - και, κυρίως σε αρκετά έντυπα λείπουν οι σελίδες που έφεραν τα κτητορικά σημειώματα. Επιπλέον, το ελληνικό κράτος "μοίρασε" αργότερα τα συγκεκριμένα έντυπα σε τρεις βιβλιοθήκες (Δημόσια Κεντρικής Βιβλιοθήκη Σερρών, Εθνική Βιβλιοθήκη, Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών), περιπλέκοντας έτσι ακόμη περισσότερο το ζήτημα.......

Η βιβλιοθήκη του Μηνά Μηνωίδη ξετυλίγεται μέσα από μια ασυνήθιστη κατηγορία ιστορικών πηγών για την έρευνα τέτοιων θεμάτων, μέσα από τα διπλωματικά αρχεία. Ο γνωστός στον ελληνικό χώρο ως Κωνσταντίνος Μήνας, Μηναΐδης, Μηνωίδης, ή Μινωίδης, και στο γαλλικό χώρο ως Constant Minadi, ή Minoode Mynaw, αντιφατική και πολυδιάστατη προσωπικότητα του 19ου αιώνα, είναι στην αρχή της ζωής του ένα μακεδόνας λόγιος...Το 1819 φεύγει στο Παρίσι και δεν επιστρέφει στην περιοχή όπου έδρασε αρχικά παρά δυο δεκαετίες αργότερα και ως μυστικός απεσταλμένος του γαλλικού κράτους. Με την επιστροφή του, σκοπός της οποίας ήταν η αγορά, η αντιγραφή και η σύληση χειρογράφων από τις μοναστηριακές βιβλιοθήκες για λογαριασμό των Γάλλων, αναζωπυρώνει το ενδιαφέρον του για τη μικρή βιβλιοθήκη που είχε ως δάσκαλος στις Σέρρες, βλέποντας την στην κατοχή ενός άλλου δασκάλου στη μονή του τιμίου Προδρόμου. Έτσι αρχίζει μια γραφειοκρατική διαδικασία για την επανάκτηση της, όπου εμπλέκονται γάλλοι διπλωμάτες, εκκλησιαστικές αρχές και πλούσιοι έμποροι.......

Τα γαλλικά διπλωματικά αρχεία σώζουν μια κατάσταση των περιεχομένων της μικρής βιβλιοθήκης. Από τον κατάλογο των περιεχομένων επιχειρήθηκε ο εντοπισμός των εντύπων, με επιφυλάξεις, μα που κτητορικά σημειώματα δεν έφεραν όλα τα βιβλία ή καταστράφηκαν από τους διαδοχικούς κατόχους τους, για να εξαφανίσουν για πάντα τα ίχνη του κάθε φορά νομιμότερου προκατόχου τους. Από το κατάστημα των Σερραίων αδερφών Κουκουγγέρλου στο δωμάτιο του δασκάλου Π. Χατζηγρούτζιου στη μονή του Τιμίου Προδρόμου, από τι κατάστημα των Θεσσαλονικιών αδερφών Abbott στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, από το βιβλιοπωλείο του ιερομόναχου Σιλβέστρου στη μεγάλη κεντρική βιβλιοθήκη της μονής του Τιμίου Προδρόμου, αργότερα στο Κέντρο Σλαβο-Βυζαντινών Ερευνών "Ivan Dujθev" της Σόφιας και τέλος, στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών, στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας και στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών, αυτό είναι συνοπτικά, κατά πάσα πιθανότητα, το "ταξίδι" των βιβλίων του μακεδόνα λογίου, μέσα στο χρόνο. η μικρή αυτή βιβλιοθήκη μοιάζει να μη "στεριώνει" στα χέρια κανενός, αλλά εμπλουτίζει, τελικά, μεγαλύτερες συλλογές βιβλίων, επιβεβαιώνοντας έτσι τον κανόνα.

Real Job Titles for Library and Information Science Professionals

Τα τελευταία χρόνια η ανάπτυξη των νέων τεχνολογικών μέσων και ιδιαίτερα της πληροφορικής, έχουν επιδράσει καθοριστικά στη διαμόρφωση και στην εξέλιξη του επαγγέλματος των βιβλιοθηκονόμων, προσδίδοντας του ένα υβριδικό χαρακτήρα. Γεγονός που αντικατοπτρίζεται με τον πιο αξιοσημείωτο τρόπο στους νέους επαγγελματικούς τίτλους, που περιγράφουν το επάγγελμα μας. Δείτε το site "Real Job Titles for Library and Information Science Professionals", όπου παρατίθενται ενδεικτική σχετική λίστα.

Οπάλινη Όραση

με την εικόνα αυτή ολοκληρώνεται η ενότητα: Γη, Νερό, Αέρας

δημιουργία: Δημήτρης Κ.

Εφαρμογές στα Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου

Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου είναι μια εφαρμογή, η οποία επιτρέπει στον εκάστοτε τεχνικό ή μη να δημιουργήσει, να επεξεργαστεί και να διαχειριστεί πληροφορίες ψηφιακής μορφής μέσα από ένα δομημένο σύνολο κανόνων, διεργασιών και ροής εργασιών ή κατά μια άλλη ερμηνεία είναι ένα σύνολο κατηγοριοποιημένων επιχειρηματικών κανόνων και εκδοτικών διαδικασιών, που εφαρμόζονται στο περιεχόμενο, με στόχο να ευθυγραμμίσουν την online προσπάθεια έκδοσης του περιεχομένου με τον εκάστοτε επιχειρησιακό στόχο.

Εδώ επιχειρείται μια συνοπτική παρουσίαση των βασικών εφαρμογών των Συστημάτων Διαχείρισης Περιεχομένου, οι οποίες εκτιμάται ότι, παρέχουν ποικίλες δυνατότητες και καλύπτουν διαφορετικές ανάγκες σε επίπεδο πληροφόρησης.

 Ιστολόγια (Blogs). Το blog προέρχεται από τη σύντμηση των λέξεων “web log” και χαρακτηρίζει ένα δικτυακό τόπο, ο οποίος στη δομή του θυμίζει τα κλασσικά έντυπα ημερολόγια. Αυτός ο δικτυακός τόπος, διαμορφώνεται και ενημερώνεται συχνά από ένα άτομο, το οποίο καταγράφει συναισθήματα, προσωπικές απόψεις και υποκειμενικές κρίσεις για ζητήματα της καθημερινότητας. Τα blogs δεν είναι αυστηρά προσωπικά, δημοσιοποιούνται μέσω του Διαδικτύου και δίνουν τη δυνατότητα σε κάθε χρήστη όχι μόνο να έχει πρόσβαση σ’ αυτό, αλλά και να παρέμβει αποστέλλοντας π.χ. τα σχόλιά του. Οι θεματικές τους ενότητες και κατ’ επέκταση το είδος των blogs δεν έχουν περιορισμούς. Εκτός από εκείνα που έχουν αρκετά ιδιωτικό χαρακτήρα, τα ιστολόγια μπορεί να είναι αφιερωμένα σε συγκεκριμένες θεματικές ενότητες, όπως π.χ. πολιτική, αθλητικά κ.ά. Για τη δημιουργία ενός blog οι πιο διαδεδομένοι ιστότοποι είναι το blogspot και το wordpress.

 Wiki. Ο όρος wiki είναι μια συντομευμένη μορφή του wikiwiki που στη γλώσσα της Χαβάης, χρησιμοποιείται συνήθως ως επίθετο ή επίρρημα και σημαίνει γρήγορο ή γρήγορα. Πρόκειται για έναν δικτυακό τόπο ο οποίος επιτρέπει στους χρήστες του να προσθέσουν, να αφαιρέσουν ή να επεξεργαστούν το περιεχόμενό του, χρησιμοποιώντας γρήγορα και εύχρηστα εργαλεία. Με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται η συνεργασία για τη συγγραφή ενός έργου, ανάμεσα σε πολυπληθείς ομάδες χρηστών, χωρίς κοινές γεωγραφικές συνισταμένες. Το διασημότερο wiki είναι η wikipedia, μια online εγκυκλοπαίδεια, η οποία αναπτύσσεται από χρήστες διασκορπισμένους σε όλο τον κόσμο.

 Πύλες (Portals). Οι πύλες παρέχουν πρόσβαση στον χώρο του Παγκόσμιου Ιστού. Αποτελούν το κεντρικό σημείο, όπου συναθροίζονται οι πληροφορίες με κύριο στόχο την ικανοποίηση των αναγκών των τελικών χρηστών. Τo “American Heritage® Dictionary of the English Language” αναφέρει ότι ετυμολογικά η λέξη πύλη (portal), προέρχεται από τη μεσαιωνική λατινική λέξη portale, η οποία σημαίνει “city gate - πύλη πόλεων”. Σήμερα η λέξη πύλη σημαίνει επιβλητική πύλη ή είσοδος.

 Ηλεκτρονική Μάθηση (e-Learning). Η ηλεκτρονική μάθηση θα μπορούσαμε να πούμε ότι, είναι η διαδικασία της επιμόρφωσης βασισμένη σε ηλεκτρονικά μέσα. Η κατάρτιση των εκπαιδευόμενων, μέσω της ηλεκτρονικής μάθησης, είναι δυνατή με τη μετάδοση εκπαιδευτικού και πληροφοριακού περιεχομένου, χρησιμοποιώντας εργαλεία όπως, διαδικτυακές συνδιασκέψεις, διαδικτυακά εκπαιδευτικά σεμινάρια, online ασκήσεις κ.ά. Ο όρος ηλεκτρονική μάθηση εμπεριέχει, επίσης, τη σύγχρονη και την ασύγχρονη εκπαίδευση. Η σύγχρονη εκπαίδευση πραγματοποιείται με την ταυτόχρονη συμμετοχή των εκπαιδευόμενων και των εισηγητών, μέσω συνομιλίας (chat), συνομιλίας φωνής (voice chat), τηλεδιάσκεψης κ.ά. Η ασύγχρονη εκπαίδευση, η οποία χαρακτηρίζεται ως ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα της ηλεκτρονικής μάθησης, δεν απαιτεί την ταυτόχρονη συμμετοχή των εκπαιδευόμενων και των εισηγητών. Οι εκπαιδευόμενοι και οι εισηγητές δεν είναι ανάγκη να βρίσκονται συγκεντρωμένοι μαζί στον ίδιο χώρο, την ίδια χρονική στιγμή. Αντίθετα, μπορούν να επιλέγουν μόνοι τους το προσωπικό τους εκπαιδευτικό χρονικό πλαίσιο και να συλλέγουν το εκπαιδευτικό τους υλικό σύμφωνα με αυτό. Η ασύγχρονη εκπαίδευση πραγματοποιείται μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, των πινάκων ανακοινώσεων (bulletin board service), των ομάδων συζητήσεων (newsgroup), κ.ά.

 Φόρουμ (Forums) Τα φόρουμ είναι δικτυακοί τόποι που επιτρέπουν σε μέλη (κάποιες φορές και σε μη μέλη), να διεξάγουν γραπτές συζητήσεις για συγκεκριμένα θέματα, δημοσιεύοντας μηνύματα και απαντώντας σε αυτά.

 Ηλεκτρονικό Εμπόριο (e-Commerce). Το ηλεκτρονικό εμπόριο είναι ένα είδος συναλλαγής μεταξύ προσώπων (φυσικών ή μη), η οποία πραγματοποιείται με ηλεκτρονικά μέσα. Αναλυτικά, πρόκειται για την ηλεκτρονική διάθεση και αγοροπωλησία προϊόντων, τη διεκπεραίωση εμπορικών λειτουργιών και τη συναλλαγή χωρίς τη χρήση υλικού εντύπου. Κατά συνέπεια πρόκειται για την αγοροπωλησία αγαθών, πληροφοριών και υπηρεσιών μέσα σε ένα δίκτυο ηλεκτρονικών υπολογιστών. 

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Kajewski, M. A. (2006). Emerging technologies changing public library service delivery models. Australasian Public libraries and Information Services 19 (4). pp. 157-163.

Ray, J. (2006). Welcome to the blogosphere. Kappa Delta Pi Record 42 (4). pp. 155-157.

Ginsberg, D. (2006). A wiki wiki (quick) introduction to the wide world of wikis. AALL Spectrum 10 (9). pp. 8-10.

Jakes, D. (2006). Wild about wikis. Technology and learning 27 (1).

Strauss, H. (2000). What is a portal, anyway?

Mason, M. G., Chesemore, S., Noord, R. van (2006). E-learning’s next wave. Library Journal 131 (19). pp. 40-43.

Dye, B. (2005). Online forums. Micromath. 21 (2). Go-online.gr Τι είναι το ηλεκτρονικό εμπόριο.

Οπάλινη Όραση

δημιουργία: Δημήτρης Κ.

Λογοκλοπώντας

Ένα βιβλίο για πέταμα [μυθιστόρημα]/ Paul Deslamand, μετάφραση Μαρία Γαβαλά. - Αθήνα: Πόλις, 2008.

Αντιγράφοντας από τη σελίδα 83:

"Μαρλώ

(Επικήδειοι λόγοι, τόμος Γ)

Σιωπηλά πλήθη των βιβλιοθηκών, που φυλάτε με όλες τις τιμές σκοπιά γύρω από τη φλόγα του πνεύματος, όταν από έναν κόσμο σπαργάνων, όπου ο θρύλος αναμειγνύεται με την πιο υψηλή τεχνική, και το βαθύ συναίσθημα, ζωικό κι αιωνόβιο, ξαναβρίσκει τη ζωντάνια του θρύλου"

Η Τεχνολογία RFID και η Εφαρμογή της στις Βιβλιοθήκες: ΙΙ. RFID & Βιβλιοθήκες

Τα συστήματα RFID έκαναν την εμφάνιση τους στις βιβλιοθήκες προς το τέλος της δεκαετίας του 1990. Συγκεκριμένα οι πρώτες εφαρμογές της τεχνολογίας RFID παρουσιάστηκαν τόσο σε πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες της Αμερικής, όσο και σε δημοτικές. Πρωτοπόροι της συγκεκριμένης υιοθέτησης ήταν η πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη του «Rockefeller» στην Νέα Υόρκη το 1999 και η δημοτική βιβλιοθήκη «Farmington Community Library» στο Μίσιγκαν την ίδια χρονιά. Η εμφάνιση αυτή χαρακτηρίστηκε από την αντικατάσταση των ήδη υπαρχόντων ηλεκτρομαγνητικών και bar code συστημάτων. Υπολογίζεται ότι μέχρι το τέλος του 2004 είχαν ενσωματωθεί ετικέτες RFID σε 35.000.000 τεκμήρια βιβλιοθηκών σε όλο τον κόσμο.
Είναι γεγονός ότι οι νέες τεχνολογίες επηρεάζουν καταλυτικά τον τρόπο λειτουργίας της βιβλιοθήκης στην ποιότητα των υπηρεσιών και στην αποδοτικότητα των λειτουργιών της. Συγκεκριμένα με τα συστήματα RFID επιτυγχάνεται η ομαλή εργονομική λειτουργία της βιβλιοθήκης, η εύρεση διαχειριστικών λύσεων τόσο για τη μείωση του κόστους όσο και για τη διαχείριση ροής του υλικού.
Τo RFID μπορεί να διαχειριστεί δύο βασικές υπηρεσίες των βιβλιοθηκών. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη διαδικασία κυκλοφορίας του υλικού, καθώς επίσης και ως αντικλεπτικό σύστημα. Συγκεκριμένα λειτουργεί ως σύστημα εντοπισμού, καθιστώντας ευκολότερη και γρηγορότερη τη διαδικασία χρέωσης και επιστροφής των τεκμηρίων, ελέγχοντας με ακρίβεια την διαχείριση του υλικού.

Τα συστατικά μέρη του RFID συστήματος για τις βιβλιοθήκες

Όπως έχει αναφερθεί και σε προηγούμενο άρθρο μας ένα σύστημα RFID περιλαμβάνει δύο κύρια συστατικά τις ετικέτες RFID και τους αναγνώστες. Ένα επιπλέον σημαντικό συστατικό είναι και ο διακομιστής (Server) του πληροφοριακού συστήματος της βιβλιοθήκης.
Τα συστήματα RFID στις βιβλιοθήκες έχουν ως κεντρικό σημείο τις ετικέτες. Ο τύπος των ετικετών που χρησιμοποιούνται για τα τεκμήρια των βιβλιοθηκών είναι οι «έξυπνες» ετικέτες (Smart Labels). Οι «έξυπνες» ετικέτες δεδομένου της μορφής που παρουσιάζουν, τοποθετούνται μέσα στο βιβλίο, στο περιοδικό ή κατευθείαν πάνω στο CD, στις βιντεοκασέτες και σε οποιοδήποτε άλλο τεκμήριο είναι δυνατόν να χρησιμοποιούν οι βιβλιοθήκες.
Από διάφορες μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί σχετικά με τα συστήματα RFID και την υλοποίηση τους στις βιβλιοθήκες έχουν διαπιστωθεί τα εξής σχετικά με τις ετικέτες:
Σε ότι έχει να κάνει σχέση με τις ετικέτες RFID και την επικοινωνία τους με τους αναγνώστες. Η καλύτερη επιλογή είναι οι παθητικές ετικέτες, δεδομένου των μικρών μεγεθών τους, την διάρκεια ζωής τους, και της χαμηλή τιμή τους.
Το ολοκληρωμένο κύκλωμα στις ετικέτες πρέπει να είναι “read/write”, δεδομένου ότι παρουσιάζει μεγαλύτερη ευελιξία, καθώς έχει τη δυνατότητα τροποποίησης και προσθήκης πληροφοριών.
Η μνήμη του ολοκληρωμένου κυκλώματος των ετικετών πρέπει να είναι στα 896 MHz, δεδομένου ότι οι πληροφορίες που ενσωματώνονται στις ετικέτες είναι το bar code και σε κάποιες περιπτώσεις και με πιο ποικίλες πληροφορίες, όπως η θέση του τεκμηρίου στη βιβλιοθήκη, ημερομηνίες δανεισμού, τίτλος, συγγραφέας κ.ά.
Η βασική λειτουργία των αναγνωστών στις βιβλιοθήκες διαδραματίζεται ως εξής: όταν οι ετικέτες έρθουν σε επαφή με το πεδίο των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων που αποστέλλονται από τους αναγνώστες, οι πληροφορίες αποθηκεύονται στο τσιπ τους. Τα δεδομένα του τσιπ ερμηνεύονται – αποκωδικοποιούνται από τους αισθητήρες και αποστέλλονται στο διακομιστή. Αυτός με τη σειρά του επικοινωνεί με το «ολοκληρωμένο σύστημα» της βιβλιοθήκης, όπου και ενσωματώνει τις πληροφορίες.
Τα συστήματα RFID στις βιβλιοθήκες χρησιμοποιούν δύο είδη αναγνωστών. Ο πρώτος τύπος διαβάζει τις πληροφορίες από την ετικέτα. Έπειτα, όπως προαναφέρθηκε, τις διαβιβάζει στο διακομιστή. Ο διακομιστής είναι επιφορτωμένος με τη λειτουργία της ενεργοποίησης του συναγερμού, σε περίπτωση που τα εντοπιζόμενα τεκμήρια δεν έχουν χρεωθεί σωστά. Ο δεύτερος τύπος αναγνωστών στηρίζεται σε ένα “byte theft”, το οποίο είναι αποθηκευμένο στην ετικέτα. Σκοπός του είναι να προσδιορίζει - εντοπίζει αν το τεκμήριο είναι δανεισμένο ή όχι, χωρίς να χρειάζεται να επικοινωνήσει με το διακομιστή.
Οι RFID αναγνώστες μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μια βιβλιοθήκη, στα ακόλουθα τμήματα:

Στον σταθμός μετατροπής (Conversion station): όπου οι πληροφορίες της βιβλιοθήκης γράφονται στις ετικέτες RFID.
Στον πάγκο δανεισμού (Staff workstation at circulation): όπου πραγματοποιείται η διαδικασία του δανεισμού.
Στο αυτόματο σύστημα χρέωσης τεκμηρίων (Self check-out station) το οποίο χρησιμοποιείται για τη χρέωση των τεκμηρίων από τους ίδιους χρήστες της βιβλιοθήκης χωρίς την παρέμβαση του προσωπικού της.
Στο αυτόματο σύστημα επιστροφής τεκμηρίων (Self check-in station): το οποίο χρησιμοποιείται για την επιστροφή των τεκμηρίων από τους ίδιους χρήστες της βιβλιοθήκης χωρίς την παρέμβαση του προσωπικού της.
Στον αισθητήρα εξόδου της βιβλιοθήκης (Exit sensors): όπου ελέγχεται, αν η έξοδος, από το χώρο της βιβλιοθήκης, όλων των τεκμηρίων γίνεται σύμφωνα με τους κανόνες κυκλοφορίας υλικού του ιδρύματος, δηλαδή αν έχουν χρεωθεί σωστά, αν όντως είναι υλικό που μπορεί να απομακρυνθεί από τη βιβλιοθήκη κ.ά.
Στο Μηχάνημα Επιστροφής Βιβλίων (Book drop reader): όπου γίνεται η αυτόματη επιστροφή των τεκμηρίων και η ενεργοποίηση, εκ νέου του αντικλεπτικού συστήματος.
Στο Διαλογέα και Μεταφορέα (Sorter and conveyor): το οποίο λειτουργεί ως αυτόματο σύστημα επιστροφής των τεκμηρίων σε συγκεκριμένο σημείο της βιβλιοθήκης.
Στο φορητό αισθητήρα (Hand-held reader): που χρησιμοποιείται για την καταγραφή και την επαλήθευση της σωστής τοποθέτησης - ταξιθέτησης των τεκμηρίων στο ράφι.

Ο διακομιστής είναι η πύλη επικοινωνίας μεταξύ των διάφορων τμημάτων του συστήματος. Λαμβάνει τις πληροφορίες από έναν ή περισσότερους αναγνώστες και τις ανταλλάσσει με τη βάση δεδομένων της κυκλοφορίας υλικού. Το λογισμικό του περιλαμβάνει SIP/SIP2 (Session Initiation Protocol), APIs (Applications Programming Interface) NCIP (National Circulation Interchange Protocol. Οι περισσότεροι προμηθευτές λογισμικού για τις βιβλιοθήκες προσφέρουν συγκεκριμένα interface για χρήση των συστημάτων RFID, καθώς επίσης και επιπρόσθετες λειτουργίες όπως στατιστικές πληροφορίες.
Τα οπτικά RFID συστήματα περιλαμβάνουν τρία συστατικά:
Τους εκτυπωτές RFID ετικετών
Το φορητό αισθητήρα
Το σύστημα εξωτερικής επιστροφής βιβλίων

Οι εκτυπωτές ετικετών χρησιμοποιούνται για την εκτύπωση ετικετών (bar code, logo βιβλιοθήκης κ.ά.). Παράλληλα με τη διαδικασία της εκτύπωσης, οι πληροφορίες εισάγονται αυτόματα μέσα στο τσιπ των ετικετών. Οι ετικέτες είναι ειδικά φορμαρισμένες ώστε να ενσωματώσουν τις πληροφορίες αυτές και να ενσωματωθούν με την σειρά τους μέσα στα τεκμήρια.
Ο φορητός αισθητήρας μπορεί να κινηθεί κατά μήκος των τεκμηρίων στα ράφια χωρίς να τα αγγίξει. Οι πληροφορίες, που διαβάζει πηγαίνουν σε μια μονάδα συγκέντρωσης – αποθήκευσης. Από κει μπορούν αργότερα να γίνουν “download” από το διακομιστή. Υπάρχει όμως και η δυνατότητα να πάνε απευθείας από τη μονάδα συγκέντρωσης στο διακομιστή. Η λειτουργία αυτή γίνεται εφικτή με την χρήση της ασύρματης τεχνολογίας.
Ο φορητός αισθητήρας καλύπτει τρεις βασικές ανάγκες της εκάστοτε βιβλιοθήκης:
Αναζητεί βιβλία τα οποία λείπουν
Αναζητεί βιβλία ύστερα από αίτηση
Προβάλλει το σύνολο της συλλογής στα ράφια, να ώστε συμβάλει αποτελεσματικά στην διαδικασία της καταγραφής των τεκμηρίων.

Με τα συστήματα RFID oι βιβλιοθήκες μπορούν να παρέχουν χρήσιμες υπηρεσίες οι οποίες διευκολύνουν τους χρήστες. Μια από αυτές τις υπηρεσίες είναι η δυνατότητα επιστροφής τεκμηρίων όταν η βιβλιοθήκη είναι κλειστή. Αυτό επιτυγχάνεται με ένα ειδικό σύστημα, «το μηχάνημα εξωτερικής επιστροφής βιβλίων». Πρόκειται για ένα ενσωματωμένο στον τοίχο μηχάνημα (παρόμοιο με τα ATM μηχανήματα των τραπεζών), το οποίο έχει ένα άνοιγμα υποδοχής – τοποθέτησης των τεκμηρίων και ένα τσιπ αισθητήρα. Ο τρόπος λειτουργίας του είναι όμοιος με τον τρόπο λειτουργίας του «αυτόματου συστήματος επιστροφής βιβλίων», που βρίσκεται μέσα στον χώρο της βιβλιοθήκης. Οι χρήστες προσδιορίζουν τα προσωπικά τους στοιχεία (αν απαιτείται από τη βιβλιοθήκη) και βάζουν στο ειδικό άνοιγμα τα τεκμήρια. Όταν ολοκληρωθεί η επιστροφή οι χρήστες παραλαμβάνουν μια απόδειξη η οποία τους δείχνει πόσα, πότε και ποια βιβλία επέστρεψαν.

Κριτήρια ποιότητας του συστήματος RFID στις βιβλιοθήκες

Η επιλογή ενός συστήματος RFID από μια βιβλιοθήκη γίνεται ύστερα από προσεκτική μελέτη των αναγκών του ιδρύματος και το σαφή καθορισμό των απαιτήσεων του από το συγκεκριμένο σύστημα. Προϊόν της διαδικασίας αυτής αποτελεί και η σύνταξη μιας σειράς κριτηρίων που το σύστημα πρέπει να πληροί. Τα σημαντικότερα από αυτά τα κριτήρια είναι: η αξιοπιστία του συστήματος και η ευχρηστία των λειτουργιών του.

Αξιοπιστία
Οι αισθητήρες RFID είναι ιδιαίτερα αξιόπιστοι. Διάφοροι προμηθευτές ισχυρίζονται ότι το ποσοστό ανίχνευσης είναι το μέγιστο (100%). Μερικά συστήματα διαθέτουν μια διεπαφή μεταξύ των εξόδων των αισθητήριων και του λογισμικού κυκλοφορίας υλικού για να προσδιορίσουν τις πληροφορίες που διακινούνται μέσα στις βιβλιοθήκες. Με αποτέλεσμα, όταν κάποιος χρήστης απομακρυνθεί από το χώρο της βιβλιοθήκης με υλικό της, χωρίς να έχει ακολουθήσει την καθιερωμένη διαδικασία κυκλοφορίας υλικού και χωρίς να εντοπιστεί από το προσωπικό, η βιβλιοθήκη να έχει την δυνατότητα να εντοπίσει κάποια στιγμή με ακρίβεια ποιο βιβλίο λείπει. Σε περίπτωση που ο χρήστης - δράστης διέθετε κάρτα βιβλιοθήκης με ετικέτα RFID και την μέρα της απομάκρυνσης του τεκμηρίου την είχε μαζί του, το σύστημα είναι σε θέση να καθορίσει ποιος είναι.
Κάποια άλλα συστήματα κωδικοποιούν την θέση κυκλοφορίας των ετικετών RFID. Αυτό γίνεται ενεργοποιώντας το “byte theft”. Αν τα τεκμήρια δεν έχουν χρεωθεί σωστά, καθώς ο χρήστης περνάει την έξοδο, ο συναγερμός ενεργοποιείται.

Ευχρηστία
Κύριο επιχείρημα των σημερινών βιβλιοθηκών για την υιοθέτηση των συστημάτων RFID είναι η ανάγκη για βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών, η εξοικονόμηση χρόνου και η μείωση του κόστους λειτουργίας τους. Η αυτοματοποίηση και η αυτοεξυπηρέτηση μπορούν να βοηθήσουν τις βιβλιοθήκες να πετύχουν αυτούς τους στόχους. Η τεχνολογία του RFID μπορεί επίσης, να συμβάλει στην βελτίωση της κυκλοφορίας του υλικού, άρα και στην αναβάθμιση των υπηρεσιών, των άμεσα σχετιζόμενων με το χρήστη καθώς και στην καταγραφή των τεκμηρίων.
Η χρήση RFID μειώνει το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την εκτέλεση της διαδικασίας της κυκλοφορίας υλικού. Αυτή η τεχνολογία βοηθάει τους βιβλιοθηκονόμους, ώστε να περιορίζουν το χρόνο που δαπανούν στη λειτουργία του δανεισμού, δίνοντας τους τη δυνατότητα να ασχοληθούν με πιο παραγωγικές και νευραλγικές υπηρεσίες. Επίσης, εξασφαλίζει στους χρήστες αύξηση της ταχύτητας της διαδικασίας της κυκλοφορίας υλικού, δηλαδή εξοικονόμηση χρόνου.
Επιπλέον αξίζει να αναφερθεί ότι, οι χρήστες των βιβλιοθηκών χρησιμοποιούν και έξυπνες κάρτες «smart cards». Οι έξυπνες κάρτες προσδιορίζουν το χρήστη ως προς τη χρέωση και την επιστροφή των τεκμηρίων, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως ένα είδος «πιστωτικής» κάρτας.

Αυτή η λειτουργία παρέχει λοιπόν, στον χρήστη τη δυνατότητα να προπληρώσει ένα χρηματικό ποσό στη βιβλιοθήκη, εξασφαλίζοντας πρόσβαση σε άλλες διαδικασίες - υπηρεσίες της βιβλιοθήκης, π.χ. φωτοτυπίες, εκτυπώσεις, καθυστερήσεις, διαδανεισμό τεκμηρίων, ελεύθερη χρήση βάσεων δεδομένων κ.ά.
Αναφορικά με την καταγραφή των τεκμηρίων, η χρήση του συστήματος RFID παρέχει τη δυνατότητα στο προσωπικό της βιβλιοθήκης να καταγράφει το σύνολο της συλλογής των τεκμηρίων σε τακτά χρονικά διαστήματα, με ακρίβεια και συντομία. Γεγονός που το διευκολύνει, αποτελεί εχέγγυο για την ποιότητα της δουλείας του και του εξασφαλίζει ελεύθερο χρόνο, ώστε να διοχετεύσει την ενεργητικότητα του σε άλλες υπηρεσίες, απαλλάσσοντας το από εργασίες ρουτίνας. Με τον τρόπο αυτό η βιβλιοθήκη επιτυγχάνει εξοικονόμηση οικονομικών πόρων και βελτίωση των υπηρεσιών της.

Τέλος, στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημανθεί, ότι η χρήση της τεχνολογία RFID προϋποθέτει ή συνεπάγεται την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων και καθιστά τον άνθρωπο πομπό των προσωπικών του δεδομένων.
Οι βιβλιοθήκες από την πλευρά τους, μέσω των οργανώσεων τους διαβεβαιώνουν ότι όπως και στο παρελθόν έτσι και στο παρόν θα φροντίσουν να διαφυλάξουν τους χρήστες τους. Αυτή η δήλωση όμως περικλείει ένα ηθικό δίλημμα. Από τη μια πλευρά βρίσκεται η τεχνολογία με τις διευκολύνσεις που μπορεί να προσφέρει, εδώ συγκεκριμένα το σύστημα RFID και από την άλλη η προστασία των χρηστών. Οι βιβλιοθήκες πρεσβεύουν ότι μπορεί να υπάρξει η χρυσή τομή. Επικαλούνται την ευσυνειδησία του προσωπικού τους, το διαρκώς αναθεωρούμενο νομικό πλαίσιο που παρακολουθεί τις εξελίξεις πάνω στο συγκεκριμένο πρόβλημα καθώς και την ίδια την τεχνολογία, που πολλές φορές έχει δώσει η ίδια τις λύσεις σε προβλήματα που προκάλεσε.
Τώρα βρισκόμαστε στο σημείο όπου συζητούνται και κατασκευάζονται πρότυπα ειδικά για εφαρμογές στο χώρο των βιβλιοθηκών. Προσαρμόζονται οι κώδικες δεοντολογίας στις ιδιαιτερότητες της τεχνολογίας RFID και εκδίδονται αποφάσεις, οδηγίες, νόμοι που αφορούν την συλλογή, επεξεργασία και διάθεση των προσωπικών δεδομένων.
Οι βιβλιοθήκες από παράδοση είχαν ιδιαίτερη ευαισθησία στην προστασία των προσωπικών δεδομένων των χρηστών τους και τώρα μπορούν λόγω θέσης να συμβάλλουν στην ανάπτυξη των μηχανισμών αυτών τεχνικών και οργανωτικών που ενισχύουν αποτελεσματικά την προστασία των φυσικών προσώπων.

Επιλεγμένη Βιβλιογραφία:

Ayre, Loin Bower. Possision Paper: RFID and libraries. 2004.

BIBLIOTHECA. RFID Library Systems AG.
Boss, Richard W. RFID Technology for Libraries.

Erwin Emmet. Radio frequency identification in Libraries Australas Public Libr Inf Serv 18 no1 Mr 2005.
Ken Young. Using RFID tags to track library books could increase security and ease laborious stocktakes. The Cuardian Nov. 11 2004.
Lindquist, Mats. RFID in Libraries – introduction to the issues. Worlld Library and Information Congress: 69th IFLA General Conference and Council. 1-9 August 2003, Berlin.

Molnar David and Wagner David. Privacy and security in library RFID issues, practice, and architectures.
Mousavidin Elham. RFID Technology: An Update. ISRC Technology Briefing Series.

Rafiq Muhammad, Radio Frequency Identification (RFID): Its Usage and Libraries.

Ross Seamus, Martin Donnelly and Milena Dobreva, New technologies for the cultural and scientific heritage sector: DigiCULT technology watch report 1, February 2003, σελ. 76. Shahid Syed Md. Use of technology in libraries: a new approach to circulation, tracking, inventory, and security of library materials. Library Philosophy and practice Vol.8, No.1.

Singh Jay, Brar Navjit and Fong Carmen, The State of RFID application in Libraries, Inf Technol Libr 25 no1 Mr 2006.

Χωρίς βιβλιοθήκη 15.589 ελληνικά σχολεία

Ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του κ. Βασιλάκου Νίκου, δημοσιεύθηκε στις 29-05-08 στο in.gr σχετικά με τις θέσεις που εξέφρασε η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εκδοτών Βιβλιοχαρτοπωλών (ΠΟΕΒ) στην 5η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, αναφορικά με το γεγονός ότι τουλάχιστον 15.589 ελληνικά σχολεία παραμένουν χωρίς βιβλιοθήκη. "Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εκδοτών Βιβλιοχαρτοπωλών (ΠΟΕΒ), που συμμετείχε στην έκθεση, επικέντρωσε τη δράση της στο γεγονός ότι 15.589 ελληνικά σχολεία παραμένουν χωρίς βιβλιοθήκη, ενώ από τα 16.089 σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα, μόνο τα 499 διαθέτουν σχολική βιβλιοθήκη.

Κι αυτές λειτουργούν χωρίς ουσιαστικό σχέδιο για την ανανέωσή τους και τη σύνδεσή τους με την εκπαιδευτική διαδικασία. Παρουσιάζουν έντονα οικονομικά προβλήματα, με αποτέλεσματα: 1. Να εμποδίζεται η ανανέωση των συλλογών τους 2. Να μην γίνεται σωστή συντήρηση και η αναβάθμιση του εξοπλισμού τους και 3. να υπάρχει μεγάλη δυστοκία στην στελέχωσή τους από εξειδικευμένο προσωπικό.

Οι μαθητές, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία της ΠΟΕΒ, δεν εκπαιδεύονται στη χρήση των πηγών πληροφόρησης, ενώ με το ασφυκτικό πρόγραμμα κάλυψης της διδακτέας ύλης, δεν καταφέρνουν να αξιοποιήσουν τις υπάρχουσες Σχολικές Βιβλιοθήκες, ειδικά στις μεγαλύτερες τάξεις, όπου δεν υπάρχει στο πρόγραμμα χρόνος μελέτης.

Λόγω της υπάρχουσας κατάστασης, οι καθηγητές δεν εντάσσουν στη διδακτική στρατηγική τις σχολικές βιβλιοθήκες και αδυνατούν να αναδείξουν το εύρος και την πραγματική διάσταση της λειτουργίας των Σχολικών Βιβλιοθηκών, με άμεση συνέπεια την συνολική υποβάθμιση της εκπαίδευσης στη χώρα μας. Η ΠΟΕΒ καλεί την Πολιτεία να δημιουργήσει άμεσα νομοθετικό πλαίσιο για τις Σχολικές Βιβλιοθήκες, να προχωρήσει στην άμεση ίδρυση 1.000 νέων Σχολικών Βιβλιοθηκών, να υποβάλει και να εντάξει το σχέδιο δράσης στο Δ΄ΚΠΣ, αλλά και να αξιοποιηθεί η δυνατότητα κοινού οργανωτικού σχεδιασμού σχολικών βιβλιοθηκών με την Κύπρο.

Μέλη της ΠΟΕΒ είναι η Εθνική Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, η Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, η Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης, η Εταιρεία Συγγραφέων, η ΟΛΜΕ, η ΔΟΕ, η ΟΙΕΛΕ, οι Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων Αθηνών και η Ένωση Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων & Επιστημόνων Πληροφόρησης."

Οπάλινη Όραση

δημιουργία: Δημήτρης Κ.

Σελιδοδείκτης του μήνα

Βιβλιοθήκη Πολυτεχνείου Κρήτης